Sahel Devletleri İttifakı sömürge parasını terk ediyor

Burkina Faso, Mali ve Nijer Fransız emperyalizmini ülkelerinden kovduktan sonra, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'ndan da (ECOWAS) geri dönüşü olmayan bir şekilde ayrıldılar. Bu üç ülke birleşerek konfederasyona giden yolu açan Sahel Devletleri İttifakı'nı (AES) oluşturdular. Afrika’da İkinci İstiklal Savaşı’nı başlatan AES sömürgeci ve yeni-sömürgeci olan ne varsa söküp atma kararlığındadır. Bu ittifak şimdi önüne işgalci para birimi olan “Communauté Financière d'Afrique” frangından (CFA Frangı), orijinal adıyla Afrika'daki Fransız Sömürgeleri frangından kurtulmayı ve Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği'nden (l’Union Économique et Monétaires de l’Afrique de l’Ouest -UEMOA) çıkmayı koydu.

‘DEVLETİMİZ ARTIK FRANSA’NIN SAĞDIĞI İNEK OLMAYACAK’

AES ülkelerinin iki lideri, Nijer Devlet Başkanı Abdurrahmane Tiani ve Burkina Faso Devlet Başkanı İbrahim Traore 11 Şubat 2024’te Nijer televizyonuna yaptıkları açıklamada bunun sinyallerini verdiler. Tiani CFA Frangına ve eski sömürgeci güç Fransa'ya atıfta bulunarak "Para biriminin bu sömürgeden çıkışta bir aşama olduğunu" söyledi ve “Mali, Nijer ve Burkina Faso'nun uzmanlarının üzerinde çalıştığı ve doğru zaman geldiğinde karar vereceklerini" sözlerine ekledi. "Para biriminin egemenliğin bir işareti olduğunu" ve AES ülkelerinin "tam egemenliklerini geri kazanma sürecine girdiklerini" açıklayan Tiani, Nijer'in hedef alınanın CFA Frangı ve Fransa olduğunu daha da netleştirmek için "Devletlerimizin artık Fransa'nın nakit ineği olması söz konusu değil" dedi. Ona göre Sahel'deki Afrika ülkelerinin, bölgesel entegrasyonu teşvik edecek ve ekonomik bağımsızlıklarını güçlendirecek ortak bir para birimi yaratarak kendi ekonomik kaderlerini kontrol altına almalarının zamanı gelmiştir. Tiani’ den sonra konuşan Burkina Faso'nun Geçici Başkanı İbrahim Traore de "Mesele sadece para birimi değil. Bizi kölelikte tutan her şeyin bağlarını koparacağız" dedi.

Daha önce, Kasım 2023'te, üç AES ülkesinin maliye bakanları, ülkelerinde tek para biriminin dolaşıma sokulmasını içeren bir parasal birlik oluşturulmasını görüşmüş ve CFA Frangından ayrılması yönünde karar almışlardı.

Sosyo-ekonomik analist Issoufou Boubacar Kado Magagi Sputnik Afrique'e verdiği demeçte böyle bir para biriminin “CFA frangından daha güçlü olacağını, ancak bu ortak para biriminin oluşturulmasının zaman alacağını” ifade etti. Magagi'ye göre, önceden Afrikalı bir devlet başkanı “kendi ülkesinde bir para birimi yaratmaktan bahseder bahsetmez, Fransızlar bir darbe düzenler ya da ona suikast düzenlerdi: İlk Togo Devlet Başkanı Olympio, kendi para birimini yaratmak istediği için suikasta uğradı. Başkan Modibo Keïta devrildi çünkü Mali kendi para birimini yarattı. Sékou Touré 1958'de kendi para birimini yarattığında Fransa hepsini topladı ve neredeyse yakıyordu. Sahel Devletleri İttifakı'nın çıkışıyla birlikte, bu Afrika Birleşik Devletleri'nin kurulması için bir başlangıç noktası oldu. Çünkü AES ile birlikte ECOWAS ve UEMOA'dan hayal kırıklığına uğramış pek çok ülke göreceksiniz hepsi teker teker AES’e katılacaklar ve katıldıktan sonra büyük bir ekonomik ve parasal entegrasyon bloğu oluşturacaktır.” dedi.

CFA FRANGI: AFRİKA’DA FRANSIZ EGEMENLİĞİNİ SÜRDÜRMENİN ARACI

Fransız Afrika Sömürgeleri Frangı CFA, 1945 yılında Fransız Pasifik Sömürgeleri Frangı (CFP Frangı) ile aynı zamanda oluşturuldu. 1958'de de Gaulle’ün inisiyatifiyle oluşturulan Fransız Afrika Topluluğu'nun frangı haline geldi. 1960’larda Fransız sömürgelerinin siyasi bağımsızlığını elde ettikten sonra Batı Afrika'da Communauté Financière d'Afrique (Batı Afrika Finans Topluluğu) frangı olarak yeniden adlandırıldı. Böylece Yeni Sömürgecilik döneminde CFA Frangı olarak anılmaya başladı. 1962'de oluşturulan Batı Afrika Devletleri Para Birliği içinde sekiz eski Fransız sömürgeleri yer almıştır: Fildişi Sahili, Dahomey, Yukarı Volta (Bugünkü Burkina Faso), Mali, Nijer, Moritanya, Senegal ve Togo. 1994 yılında da aynı sömürge para birimini paylaşan Benin, Burkina Faso, Fildişi Sahili, Gine Bissau, Mali, Senegal ve Togo’dan oluşan Ekonomik ve Parasal Birlik UEMOA kurulmuştur.

Sömürge döneminden günümüze kadar para basımı Fransa'nın himayesinde Fransa Merkez Bankası veya kendi kurduğu ve gerçek gücü elinde bulundurduğu Afrika kurumları tarafından yapılmıştır.

FRANSA ALSIN CFA FRANGINI MÜZEYE KOYSUN

Lesahel.org sitesinde Farmo M. imzasıyla yayımlanan “Egemenliğe giden yolda CFA’dan kurtulmak” başlıklı yazıda “Gerçek şu ki, CFA frangı aracılığıyla Fransa, kendisiyle bizim aramızda uzun süredir devam eden bağlarını sürdürmektedir. Fransa'nın ekonomilerimizde kullanımını devam ettirmek istediği, Fransız frangının sömürgeci bir kopyası olan bu seksen yıllık para birimi -şimdi avroya bağlı- bizimkinden çok kendi çıkarlarına hizmet ediyor” denilen yazıda, CFA’dan kurtulmak “yarattığı tüm örgütlerden ayrılmak ve onu yönetmek için devreye sokulan tüm araçları reddetmek anlamına gelir. Bizi Frank Bölgesi'nin ve tüm Fransız denetiminin dışına çıkaran bu egemenlik eylemi, açıkça bir para biriminin tasarımı, üretimi, ihracı ve yönetiminin yanı sıra ekonomilerimizle uyumlu bir para politikasının geliştirilmesi anlamına da gelmektedir.” diye devam eden yazının son satırları şöyle: “CFA ne olacak diye sorabilirsiniz. Bırakın Fransa para birimini geri alsın ve bir müzeye koysun. Arkeologlar onu bulmak için sömürge tarihinin enkazını kazmak zorunda kalmayacaklar.”