Şarap mitolojisi

Şarap, üzüm şırasının fermantasyonuyla üretilen; kırmızı, beyaz veya pembe renkte alkollü bir içecektir. Türlü meyvelerden de şarap üretilebilmektedir. Hatta uzak doğuda, pirinç buharla pişirilip mayalanarak, pirinç şarapları yapılmaktadır.

Şarap kelimesi, Sanskritçede sevgili anlamına gelen “Vena”dan türemiş olup; Latincesi “vinum”, Ruşçası “vino”, Yunancası “woinos” veya “oinos”, İtalyanca ve İspanyolcası “vino”, Almancası “wien”, İngilizcesi “wine”, Fransızcası “vin”dir. Arkeolojik bulgulara göre şarap, yaklaşık sekiz bin yaşındadır. İlk olarak Kafkaslarda başlayan serüveni Sümerlere, Hititlere, Mezopotamya’ya, Mısır’a, sonra Yunanistan, Roma, Galya, İspanya ve sonunda Amerika’ya kadar uzanmaktadır. Bu binlerce yıllık yolculuğunda, yaşamın içinde yerini alır; sofralar onunla şenlenir, dünyanın kaderini belirleyen kararlar onunla alınır, savaşlarda zaferler onunla kutlanır ve nice aşklar onunla başlar veya biter... Şarap mitolojilerin de vazgeçilmezidir ve hemen her ülkede bir şarap tanrısı vardır. Mısırlılar tanrılarına “Osiris,” Yunanlar “Dionysos,” Romalılar ise “Bacchus” adını vermişlerdir. Tek tanrılı dinlerde de, şarap kutsallaştırılmıştır. Tevrat ve İncil’in çeşitli bölümlerinde sıkça şaraptan söz edilmektedir. Büyük tufanda, Nuh Peygamberin kültüre aldığı bitkiler arasında asma vardır. Hıristiyanlar, şarabı İsa’nın kanı, Tanrı’nın lütfu olarak kabul etmişlerdir.

İşte bu nedenlerle ben de, adeta kültür ve medeniyetin göstergesi haline gelen şaraba kayıtsız kalamadım ve birkaç hafta, size şarapla mitolojik bir yolculuk yaptırayım dedim.

MISIR MİTOLOJİSİNDE ŞARAP

Üzüm ve şarabın toplumsal yaşamdaki yerine ait en ayrıntılı bilgiler, MÖ. 2500’lere ait Mısır duvar yazılarında yer almaktadır. Bu yazılarda; üzümün nasıl yetiştirildiği, nasıl ezilip sıkıldığı, nasıl taşındığı ve şarap içmenin türlü şekilleri anlatılmaktadır. Bu duvar yazılarında yer aldığı şekliyle, evrenin yaratıcısı olan güneş tanrısı Ra, insanlığı tanrıça Hathor’un gazabından koruyabilmek için, hoşluk ve sarhoşluk veren kan renkli bir sıvıyı, yani şarabı yaratıp, yeryüzüne indirmektedir. Ancak Mısırlılar her nedense şarabı; Ra’dan sonra tanrıların ve insanların kralı olan, yeraltı dünyasının hâkimi, ölümsüz yaşam için diriliş tanrısı Osiris’e adamakta ve tüm bayramlarında, Ra’nın kızı öküz başlı tanrıça Hathor’un huzurunda, şarabı kutsamaktadır. Yine bu yazılardan anlaşılan, Mısır’da şarap firavun ve yüksek sınıfa ait bir içki olup halk genellikle bira içmektedir.

Mısırlılar, taa 4 bin 500 yıl önce şarabı fıçılamayı keşfedip, her fıçının üzerine üzümünün yetiştirildiği bölgeyi, yapım yılını, kimin tarafından yapıldığını, kimin mahzeninde kaç yıl saklandığını yazmışlardır. Böylece firavun ve çevresindeki yüksek sınıf, bu yazılara bakarak damak tatlarına göre tercih ettikleri şarabı seçebilmişlerdir. Ayrıca şarap, ticaret amacıyla, Nil Deltası’ndan hareket eden yelkenli teknelerle, hemen bütün Akdeniz ülkelerine ulaştırılmıştır.