Şiirde öykü ve Üvercinka

Şiirde öykü, öyküde şiir edebiyatımızı en çok uğraştıran konulardan biri... Modern şiirimizin Onat Kutlar, Ülkü Tamer, Hulki Aktunç gibi ustalarının öyküde de bir o kadar başarılı oluşları,

konunun önemini daha da berkitmiştir. Gerçek şu ki, konu Divan şiirinin de atlamadığı bir meseledir. Divan şiirinde tahkiye (öyküleme) başlı başına bir sanat olarak görülür, ünlü bir öyküyü bir beyitte anıştırmak söz sanatı olarak büyük değer taşırdı.

MODERN ŞİİRİMİZDE ÖYKÜ

Modern şiirimizin öncüleri kabul edilen Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Yahya Kemal hem bireyin ruh hallerini öne çıkarmak hem de özel ayrıntılara yer vermek üzere şiiri küçük öykülerle canlı ve somut kılmaya yönelmekle kalmamış, kimi şiirlerinde doğrudan öykü anlatmışlar; düzyazının olanaklarından yararlanmada, dilin özel kullanımını ve söylemde özgünlüğü gerçekleştirmede öyküden yararlanmışlardı. Nâzım Hikmet, başta Salkımsöğüt olmak üzere, Bugün Pazar’da ve nice şiirinde öykü ve şiir örtüşmesinin en kalıcı örneklerini vermiştir. Dağlarca, çok özgün bir tarzla oluşturduğu şiirinin her dizesini öyküyle mayalamıştır.

SAİT FAİK VE ORHAN VELİ

Şiirin öyküyle, öykünün şiirle hemzemin örneklerine Orhan Veli ve Sait Faik’te en zengin boyutta tanık olduk. İkinci Yeni’ye yönelirken Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya daha ilk şiirlerinde öyküyü şiirin çimentosu olarak kullandılar.

Cemal Süreya Kültür Sanat Derneği, bu saptamalardam yola çıkarak, Aydan Ay’ın girişimiyle ilkini geçen yıl SAKMER’de (Sabahattin Ali Kültür Merkezi) gerçekleştirdiği Dünya Öykü Günü kutlamasını bu yıl Beyoğlu’nda gerçekleştirirken, öykü ve şiirin öz kardeşliğini de vurgulama çabasında... Anımsanacağı üzere Aydan Ay’ın sunduğu geçen yılki etkinlikte Sevim Yazar ve Evin Okçuoğlu öyküleri ve konuşmalarıyla görev almışlardı.

Bu yıl 15 Şubat’ta Ortak Yaşamı Geliştirme Vakfı Salonu’nda düzenlenecek etkinlikte, dernek başkanı Seyyit Nezir, öykücü ve şairlerin edebiyat yaşamında şiir ve öykünün ikiz kardeş gibi sürgün verişini şiir örnekleri üzerinde yorumlayacak... CSKSD adına Aydan Ay’ın Dünya Öykü Günü bildirisini sunacağı etkinlikte Nisa Leyla, Melahat Babalık, İnci Ponat ünlü öykülerden ve öykülü şiirlerden pasajlar sunacak, Kemal Bek ise kendi öyküsünü okuyacak...

ÜVERCİNKA’DA NELER VAR

Öte yandan Üvercinka dergisi, bu ayki kapak yazısında “şiirde öykü” temasını ele alarak şiirimizden ilginç anımsatmalar getiriyor. Karatren KültürSanat haberlerinde ise 14 Şubat Dünya Öykü Günü dolayısıyla derneğin Beyoğlu’nda düzenlediği etkinliğe dikkat çekilerek Aydan Ay’ın “Her Günümüz Bir Öykü” başlıklı bildirisine yer veriliyor. Nazmi Bayrı, “Kara Gündür Gelir Geçmez” öyküsüyle Soma gerçeğinden kesitler sunuyor.

Üvercinka bu ay yine zengin bir çeşitlilik ama tematik bütünlük oluşturuyor.

Halûk Cengiz; polemik özelliği de taşıyan “Homurdanmalar” üst başlıklı eleştirilerinin bu ayki diliminde, “Kirlenmenin Sınırlarında” adı altında “edebiyat ilke ve etiğini hiçe sayan” tutumları mercek altına alarak Doğan Hızlan’dan Leyla Şahin’e birçok yazarı değerlendiriyor.

Mustafa Karadeniz, “Garip ve İkinci Yeni Sarkacında Şiir Dili” incelemesinde çarpıcı saptamalar getirirken; Gizem Ece Gönül, “Şiirde Olumsuz Bir İmaj: Kentleşme” incelemesiyle, kentleşmenin zararlarından yakınmaların genelleştiği günümüzden çok önce Melih Cevdet, Turgut Uyar ve Ahmet Oktay’ın konuya şiirlerinde girdiğini örneklerle belirliyor.

Barış Erdoğan, “Alaçukta Oturan Yoksullar” denemesinde okuru Tevrat’tan Epiktetos’a ilginç yaklaşımlarla buluşturuyor. Uluer Aydoğdu, “Kaos ve Düzen” denemesinde evrene ve günlük yaşama ilişkin şaşırtıcı ayrıntılara kapı aralıyor. Hüseyin Alemdar, “Türküler İzinde” denemesiyle şiir - türkü ilişkisinin verimliliğini savunurken, Cemal Süreya’nın “Folklor Şiire Düşman” yazısına da göndermelerde bulunuyor.

CEMAL SÜREYA ANMASI

Cezmi Güntay, “Cemal Süreya’yı 30. ölüm yılında CSKSD’nin programı ve Kadıköy Beldiyesi’nin katkılarıyla CKM’de gerçekleştirilen görkemli buluşmayı” basında yer alan ve almayan ayrıntılarıyla yansıtıyor.

Nihat Taydaş, “Başlangıçta Söz Vardı” yazısında okuru Ezop’tan Neyzen Tevfik’e sözün acıtan ve mutlu kılan toprağında gezintiye çıkarıyor. Işıl Madak Kaya, “İsimsiz Şehir” başlıklı denemesinde karanlıktan aydınlığa çıkış olanaklarını umutla arıyor. Fatih Mutlu, Üvercinka’nın sanal ortamda edebiyata ilişkin sorunlarını yanıtlarken, “Edebiyat Ana Akım Dışında Serpiliyor” saptamasını veriyor.

Halit Payza; “Kuşçubaşı Eşref, Âkif, Yıldız’daki Baykuş ve Paşalar Savaşı” yazısında bir dönemin gerçeklerine ışık tutarken; Nusret Karaca, “Eleni’den Mustafa Kemal’e Mektup” yazısında okura yeni bir belge uzatıyor. “Bedrettin Devrimi Sürüyor” başlıklı haberde, Tarsus Cemevi’ndeki anma etkinliğinden kesitler sunuluyor.

Adnan Gümüş, “Mahale İlişme Halleri” günlüklerinin bu ayki bölümünde “Şiddet Üzerine Atölye Çalışması” başlığı altında şiddetin günlük yaşamdan evrensel boyuta uzanan görüntülerini sergiliyor. Olcay Bağır, “Dünü ve Bugünüyle Oscar Ödülü” başlıklı yazısında ilginç olayları anımsatırken, Oscar’ın politik niteliğine de ilgi çekiyor.

Türkân İldeniz, “Baylan” notlarında bir zamanlar edebiyat dünyasının uğrağı olan pastaneye katılanları anımsatıyor. Turgut Tan, “AnıGünlükler”de lise yıllarının dostluklarından anılara yer veriyor.

Dergide Abdullah Nefes, Arsen Everekliyan, Ayten Demirağ, Barış Erdoğan, Çavlan Gençer, Damar Orhan Özgül, Emrah Sönmezışık, Fatma Aras, Fatma Başural, Gizem Ece Gönül, Günel Altıntaş, Halit Özboyacı, Hilmi Haşal, Mehmet Tektemur, Mustafa Alagöz, Ogün Hakan, Sevim Yazar, Şebnem Güngeçiren, Turgut Tan, Yıldız Tümerdem şiirleriyle yer alıyor.