Şimdi Nkrumah zamanı!

Ey millet, ey insanlık duyun, bilin: Afrika özgürleşiyor!

Kara derililerin bahtını karartanın emperyalizm olduğunu biliyoruz. İnci dişli kardeşlerimiz, ABD emperyalizminin hegemonyasını yıkmaya kararlı. Avrupa emperyalizmi, ABD’nin büyük yenilgisini yaşamamak için, Afrika’da ayağını denk alıyor. Başta Çin olmak üzere, gelişen dünya Afrika’nın bağımsızlık mücadelesine omuz veriyor, Afrika’dan kuvvet alıyor.

Son beş yüz yıllık emperyalizm çağında, en büyük acıyı Afrikalılar çekti, hâlâ çekiyorlar. İnsanlığa örnek olacak mücadeleler verildi, veriliyor. Afrika’nın özgürleşme mücadelesinin meşalesi, kıtanın ilk bağımsız devleti Gana’nın efsanevi önderi, büyük devrimci Dr. Kwame Nukrumah’ın mücadelesini, ölümünün 51. Yıldönümünde dikkatinize sunuyoruz.

Halk arasındaki adıyla “Osagyefo” (düşmanı yenen ve ulusu kurtaran savaşçı önder) Dr. Kwame Nkrumah, 21 Eylül 1909 yılında Gana’nın Batı bölgesindeki küçük Nkroful kasabasında dünyaya geldi. 27 Nisan 1972’de kanser tedavisi gördüğü Bükreş’te hayatını kaybetti. Gana ulusunun ve aynı zamanda Afrika’nın gelmiş geçmiş en seçkin siyasetçilerinden biri olan, “Bağlantısızlar Hareketi”nin kurucularından, Mao Zedung’un, Nehru’nun, Tito’nun, Ho Chi Minh’in, Sukarno’nun ve Nasır’ın yakın dostu Dr. Nkurmah’ı gelin yakından tanıyalım.

ABD’DE BİLİMSEL SOSYALİST OLDU

Başarılı bir ilkokul eğitiminin ardından ABD ve İngiltere’de yükseköğrenim gören ve ekonomi alanında doktora yapan Nkrumah, Afrika’nın bağımsızlık mücadelesini parlak bir akademisyenlik hayatına tercih etti. 

Nkrumah ABD’deyken, 1942 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nden eğitim alanında yüksek lisans derecesi ve ertesi yıl aynı okuldan felsefe alanında yüksek lisans derecesi aldı. Amerika’nın siyahlara eğitim imkânı tanıyan ilk üniversitesi olan Lincoln Üniversitesi’nde siyaset bilimi dersleri verirken, Amerika ve Kanada Afrikalı Öğrenci Örgütü’nün başkanlığına seçildi. Bu dönemde Bilimsel Sosyalizmi benimsedi.

Nkrumah 1945 yılında hukuk okumak ve felsefe alanında doktora tezini tamamlamak üzere ABD’den ayrılarak İngiltere’ye gitti ve London School of Economics’e kaydoldu. İngiltere’de kıdemli Pan-Afrika lideri George Padmore ile tanıştı ve Beşinci Pan-Afrika Kongresi’nin düzenlenmesine yardımcı oldu.

10 yıl ABD’de ve iki buçuk yıl İngiltere’de kaldıktan sonra Nkrumah, Gana’nın ilk siyasi partisi olan Birleşik Altın Sahili Kongre Partisi’nin (UGCC) Genel Sekreteri olmak üzere, partiden gelen davet üzerine ülkesine döndü. O zaman Gana’nın adını sömürgeciler “Altın Sahili” koymuştu. Nkrumah, 1949 yılında Kongre Halk Partisi’ni (CPP) kurmak üzere UGCC’den ayrıldı. O andan itibaren Nkrumah, Altın Sahili’ni sömürgeciliğin zincirlerinden kurtarmaktan başka bir şey düşünmedi. Gana’nın bağımsızlığının baş mimarı ve zanaatkârı, Gana Cumhuriyeti’nin kurucu babası oldu. (1)

ALTIN SAHİLİ DEĞİL, GANA

Nkrumah’ın partisi 1956 yılında yapılan genel seçimlerde 104 sandalyeden 71’ini kazanarak salt çoğunluğu elde etti. İngiltere’nin Sömürge Valisi, o sırada tutuklu bulanan Nkrumah’ı hükümete davet etti. Nkrumah ise, sömürge yönetimin sona erdirilmesini dayattı. Büyük kitle gösterilerinin sonunda, İngiltere geri adım attı ve 6 Mart 1957’de Altın Sahili ülkesi, bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlığını kazandıktan sonra dördüncü yüzyıldan on üçüncü yüzyıla kadar hüküm süren Gana İmparatorluğu’ndan esinle Gana adını aldı.

Nkrumah’ın siyasi hedefi, tüm Afrika kıtasını yeniden özgürleştirmek ve Afrika Birleşik Devletleri adı altında birleştirmekti. Nitekim 1963’te Afrika Birliği Örgütü’nü kurdu.

Gana’nın 1957’deki bağımsızlığı kazanması Afrika kıtasının en sorunsuz ve ilk bağımsız devlet tecrübesi idi. Tamamen Kwame Nkrumah’ın parlak zekâsının ve güven verici kişiliğinin bir yansımasıydı. Sadece Gana’ya değil, tüm Afrika’ya ve dünyadaki tüm siyahlara gurur ve özsaygı kazandırdı. Afrika’da 1957’den sonraki on yıl içinde otuz altı ülke bağımsızlığını kazandı. Nkrumah, sadece Afrikalılara, ABD ve Avrupa’daki kara derililere değil, kurucularından biri olduğu “Bağlantısızlar Hareketi” ile, tüm ezilen ülkelerin mücadelesine güç verdi, halkların sevgilisi oldu.

Nkrumah, Batılı sanayi ülkelerinin ve onların çok uluslu şirketlerinin gücünü, bağımsızlığa doğru ilerleyen Üçüncü Dünya ülkelerinin ekonomik refahına yönelik ana tehdit olarak görüyordu. Bu nedenle, hükümetin üretim ve dağıtım araçlarını kamulaştırdığı ve kaynakları sanayileşme ve toplumsal kalkınma için kullanacağı bir program ilan etti.

Nkrumah, Gana’nın ilk devlet başkanı olarak göreve başladığı andan itibaren, bağlantısızlık, yapıcı sosyalizm ve Afrika’nın birleşmesi için şaşmaz mücadele programını tüm dünyaya ilan etti. Yakından bakınca, Atatürk’ün 6 Ok programının bir benzeri olduğu görülür.

ASKERİ DARBE İLE CIA DEVİRDİ

Gana’nın sömürgecilik zincirlerinden kurtulması ile güçlü ekonomik adımlar atması ve üstelik hem Afrika’ya hem de dünyanın bütün ezilen milletlerine örnek olması ABD emperyalizmini telaşlandırdı. CIA, altı suikast teşebbüsünde bulundu. Nkrumah, iktidarının dokuzuncu yılında, 24 Şubat 1966’da bir askeri darbe ile devrildi. ABD istihbarat teşkilatı CIA’nın güdümünde Gana Ordusu’nun üst düzey yetkilileri darbeyi gerçekleştirdi.

Dr. Nkrumah, darbe sırasında ülke dışındaydı. Vietnam’da barış sağlamak için, ABD yönetiminden bombalama yapmayacağı sözünü alarak, Başkan Ho Chi Minh’in daveti üzerine Çin üzerinden Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin başkenti Hanoi’ye (Şimdiki adı Ho Chi Minh) gitmişti. Dr. Nkrumah darbeyi, ülkesine dönmek için geldiği Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti lideri Başbakan Zhou Enlai’dan öğrendi.

Nkrumah, darbenin ABD ve onun istihbarat örgütü CIA tarafından düzenlendiğini ilan etti ancak ABD bunu yalanladı. 1999’da gizliliği kalkan ABD resmî belgeleri, darbenin ABD marifeti olduğunu kanıtladı.

Uzun yıllar Afrika’da CIA adına görev yapan John Stockwell, 1978’de yayınladığı “In Search of Enemies / Düşmanları Keşfetmek” adlı kitapta, Nkrumah’ın devrilmesinde CIA’nın rolü hakkında kesin bilgiler verdi. (3)

Ünlü Amerikalı gazeteci Seymour Hersh de 9 Mayıs 1978’de Nkrumah’ın devrilmesinde CIA’nın rolünü New York Times’te yayınladı. (4)

Dr. Nkrumah ülkesine dönemedi, yakın müttefiki Gine Devlet Başkanı Ahmet Sekou Toure’ye sığındı. Ahmet Toure de kendisini Gine’nin onursal eşbaşkanı yaptı.

Dr. Nkrumah 27 Nisan 1972’de kanser tedavisi için gittiği Romanya’nın Bükreş kentinde öldü.

Gine Cumhurbaşkanı Ahmet Sekou Toure ona görkemli bir cenaze töreni düzenledi ve şunları söyledi: “Kwame Nkrumah, özgürlük ve haysiyet için mücadele eden insanlığın kaderini belirleyen adamlardan biriydi. Kwame Nkrumah yaşıyor ve sonsuza kadar yaşayacak, çünkü ona minnettar olan Afrika sonsuza kadar yaşayacak.” (5)

NKRUMAH AÇIKLIYOR

Nkrumah, sürgünde olduğu dönemde Gine’den mücadelesini sürdürdü. Çok ağır baskılara karşı Kongre Halk Partisi’nin faaliyetlerini yönetti. Her hafta Gine Radyosu’nda “Devrimin Sesi” programını yaptı ve çok etkili konuşmalarla halka seslendi.

Bir konuşmasında şunları söylüyor:

“Gana, emperyalistler ve yeni sömürgeciler tarafından her zaman korkulan ve nefret edilen bir ülke olmuştur. Bağımsızlığın hemen ardından Gana’nın bağımsızlığının Afrika’nın topyekûn kurtuluşuyla bağlantılı olmadığı sürece anlamsız olduğunu ilan ettim. Bugün en az 36 Afrika ülkesi siyasi bağımsızlığını kazanmıştır. Ekonomik özgürlük ve bağımsızlık olmadan siyasi bağımsızlığın sürdürülemeyeceğini de belirttim. Emperyalistler, sömürgeciler ve yeni sömürgeciler, Afrika’daki ırkçılar ve yerleşimci rejimler bunu biliyor. Bu nedenle yükselen Afrika devletlerinin ekonomisi ve doğal kaynakları üzerindeki sömürücü kontrollerini acımasızca sürdürmeye çalışıyorlar.

“Gana’da, devlete ait çok sayıda fabrika ve sanayimiz, devlet ve kooperatif çiftlikleri ve işletmeleri ile devasa Volta Nehri Kompleksimiz bizi sanayileşme ve tarımımızda devrim yaratma pozisyonuna getirdi. Ekonomik bağımsızlığımızı elde etmenin kesin yolu buydu. Bu nedenle emperyalistler ve yeni sömürgeciler için Gana, Afrika’nın geri kalanı için sosyalist liderlik altında devam etmesine izin verilemeyecek kadar tehlikeli bir örnek haline gelmişti.” (6)

NKRUMAH YAŞIYOR VE SAVAŞIYOR

 “Korkunun ecele faydası yoktur!” atasözümüz, zorunlulukların, arzuları değiştireceğini anlatıyor bize. ABD, Nkrumah’ı devirdi ama onun bağımsızlıkçı çizgisi ve karma ekonomik model ile kalkınma programı, bugün bütün Afrika’yı başarıdan başarıya koşturuyor. Kara kıta, insanlığın geleceğine ağırlığını koyuyor. Önümüzdeki yıllarda Afrika’yı hesaba katmayan bütün planlar boşa düşecek. Neredeyse yarı nüfusu Müslüman olan Afrika, Türkiye’nin daha yakın ilgisini hak ediyor. Afrika’yı anlamak için onun kahramanlarını tanımaya, onlardan öğrenmeye mecburuz. Atatürk’ün manevi silah arkadaşı, büyük devrimci Nkrumah’ı saygıyla, minnetle anıyoruz.

Dipnotlar

1. Gana Üniversitesi’nden Eric Kaku Quaidoo’nun “Amerika Birleşik Devletleri ve Kwame Nkrumah’ın devrilmesi” başlıklı 2010’da yayımlanan yüksek lisans tezi, Nkrumah hakkında kapsamlı bilgiler veriyor.

2. A.g.e.

3-5. “CIA, Nkrumah’ı Devirmek İçin 1966 Darbesini Planladı”, The Ghana Report, 24 Şubat 2020.

4. Seymour Hersh, “CIA’nın Gana’da Nkrumah’ı Deviren Komploculara Yardım Ettiği Söyleniyor”, The New York Times, 9 Mayıs 1978.

6. Kwame Nkrumah’ın Gine Radyosu’nun “Devrimin Sesi” programında Mart-Aralık 1966 tarihleri arasında Conakry’de Gana halkına yaptığı yayınların bant çözümleri toplanıp Londra’da Panaf Yayınlarınca kitap olarak yayımlanmış. Aktaran, Eric Kaku Quaidoo.