Stagflasyon kokusu

ABD'de tüketici fiyatları enflasyonu Ocak 2025'te yıllık bazda yüzde 3'e ulaştı. Enerji fiyatları son beş ayda ilk kez yükselirken gıda fiyatları enflasyonu son bir yılın en yüksek oranına ulaştı. Kuş gribi salgınının yumurta kıtlığına yol açması nedeniyle yumurta fiyatlarının yüzde 15,2 ile Haziran 2015'ten bu yana en büyük artışı göstermesi, küresel ısınma, iklim değişikliğinin ekim alanlarında öngörülemeyen ve aşırı hava olaylarına yol açması ayrıca küresel güneydeki kötü hasat nedeniyle kakao ve kahve fiyatlarının fırlamasıyla gıda fiyatları yeniden yükselişe geçti.

'Çekirdek enflasyon' olarak adlandırılan (sözde değişken gıda ve enerji fiyatlarını hariç tutan) enflasyon, Amerikan hane halkları için sigorta, kira ve tıbbi bakım maliyetlerinin artmaya devam etmesiyle daha da yükselerek yüzde 3,3'e ulaştı. Amerikalılar pahalı yeni elektrikli araçlar yerine daha ucuz arabalar bulmaya çalıştıkça kullanılmış araba fiyatları keskin bir şekilde yükseldi. Mortgage oranları ise 1980'lerden bu yana görülmemiş yüksek seviyelerde kalmaya devam etti. Dolayısıyla manşet enflasyon düşerken, çekirdek oran daha yüksek kalmıştır.

ABD HEDEFLERİN UZAĞINDA

Bir de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) var. Bu, TÜFE'de yer alan ve nispeten seyrek fiyat değiştiren mal ve hizmetlerin bir alt kümesinden hesaplanır. Dolayısıyla daha sık değişen fiyatlara kıyasla gelecekteki enflasyona ilişkin beklentileri daha fazla içerdiği düşünülmektedir. Bu ölçü daha da yüksek kalmıştır.

Açık olan şu ki ABD enflasyonu, Federal Rezerv'in 'enflasyona karşı savaşın' kazanıldığını iddia etmek için belirlediği yıllık yüzde 2 hedefine doğru ilerlemiyor. Bu nedenle FED, tüm borçlanma oranlarının tabanını belirleyen politika faiz oranında daha fazla indirim yapmayı beklemektedir.

Ne yazık ki FED için ABD'nin ekonomik büyümesi duraklamaya başladı. ABD ekonomisi 2024 yılının 4. çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,3 oranında büyüyerek son üç çeyreğin en yavaş büyümesini kaydetti ve 3. çeyrekteki yüzde 3,1'lik orandan geriledi. ABD için ekonomik faaliyet endeksi de geçtiğimiz Nisan ayından bu yana en düşük seviyesine geriledi. En endişe verici olan ise hem yapı hem de ekipmana yapılan sabit yatırımlardaki düşüştü. Sabit yatırımlar üçüncü çeyrekte hem ekipman (yüzde 7,8'e karşı yüzde 10,8) hem de yapılar (yüzde -1,1'e karşı yüzde -5) nedeniyle 2023 yılının 1. çeyreğinden bu yana ilk kez (yüzde -0,6'ya karşı yüzde -2,1) oldu.

İNGİLTERE'DE GERİLEME DAHA KÖTÜ

Enflasyon oranının Aralık ayında bir miktar düşerek yıllık yüzde 2,5'e gerilemesine rağmen Ocak ayında yıllık yüzde 2,8'e ulaşması beklenen İngiltere'de durum çok daha kötüydü. Nitekim İngiltere Merkez Bankası (BoE) enflasyonun yıl sonuna kadar yıllık yüzde 3,7'ye yükseleceğini tahmin ediyor!

BoE, İngiltere'nin çok zayıf ekonomisinin durgunlaşmaya devam etmesine yardımcı olmaya çalışmaktan başka alternatifi olmadığı için muhtemelen baz faiz oranını yine düşürecektir. BoE, sadece üç ay önce yüzde 1,5 olarak tahmin ettiği İngiliz ekonomisinin bu yıl yalnızca yüzde 0,75 oranında büyüyeceğini öngörüyor.

AVRUPA'DA ENFLASYON YÜKSELİYOR

Avro Bölgesi'nde ise yıllık enflasyon oranı ocak ayında, özellikle enerji maliyetlerindeki keskin hızlanmanın etkisiyle, Temmuz 2024'ten bu yana en yüksek oran olan yüzde 2,5'e yükseldi. Çekirdek oran ise yıllık yüzde 2,7'de kaldı. Yani Avro Bölgesi enflasyonu hala ECB hedefinin üzerinde ve yükseliyor. Bununla birlikte, ECB hala yıllık yüzde 2'lik hedefine “yıl sonuna kadar” ulaşılacağını umuyor.

Bu arada, Avro Bölgesi durgunlaşıyor, yani reel GSYH büyümesi çok az.

ARTIK JAPONLARIN DA VAR

Japonya'da bir önceki ay yüzde 2,9 olan yıllık enflasyon oranı Aralık 2024'te yüzde 3,6'ya yükselerek Ocak 2023'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Gıda fiyatları son bir yılın en yüksek hızında artmıştır. Çekirdek oran da Ağustos 2023'ten bu yana en yüksek oran olan yüzde 3'e ulaştı. Japonya geçmişte var olmayan enflasyonuyla dikkat çekmişti. Artık bu durum değişti.

Japonya'nın para otoriteleri, ekonomik büyümeyi artıracağı gerekçesiyle (garip bir teori) enflasyonu yükseltmeye çalışıyor. Ancak Japonya'nın reel GSYH'si 2024 yılında, 2023 yılındaki yüzde 1,9'a kıyasla yalnızca yüzde 0,1 artmış olsa da, ekonomi son çeyrekte esas olarak ihracatın etkisiyle biraz toparlandı.

TRUMP İLE İLGİLİ ENDİŞELERİ YOK

Dolayısıyla büyük ekonomilerde stagflasyon, yani yükselen fiyat enflasyonu ile birlikte düşük ya da sıfır büyüme kokusu giderek artmaktadır. Ve bu, Trump'ın bu yıl içinde ithalat tarifelerini ve hükümet harcamalarını kısma önlemlerini uygulamaya koyması halinde gelebilecek enflasyon ve büyüme darbesinden önce.

Şu ana kadar ABD borsalarındaki finansal yatırımcılar endişeli görünmüyor. ABD'li teknoloji devleri tarafından yapılan yapay zeka yatırımlarının değerini düşüren son Deepseek lansmanı da bu döneme denk geldi. İlk düşüşün ardından, ABD borsa fiyat endeksi yine yeni bir zirveye yakın. Görünüşe göre finansal yatırımcılar Trump'ın gümrük tarifeleri konusundaki tüm tehditlerini uygulayacağına ikna olmamış ve Musk'ın 'daha küçük bir devlet' elde etmek için devlet dairelerini çöpe atmasını sevmişlerdir. Ayrıca Trump'ın şirket kârları ve yüksek gelirliler için daha fazla vergi indirimi yapacağından da eminler.

En önemlisi de kurumsal kazançların hala artıyor olması. LSEG tarafından derlenen verilere göre, S&P 500'ün 2024'ün dördüncü çeyreğindeki kazanç artışının bir önceki yıla göre yüzde 15,1 arttığı tahmin ediliyor. FactSet, 2021'in 4. çeyreğinden bu yana endeks tarafından bildirilen en yüksek yıldan yıla kazanç artış oranı olan yüzde 16,9 ile kazanç büyümesinin daha da yüksek olabileceğini düşünüyor. Bu aynı zamanda endeks için yıldan yıla kazanç artışının art arda altıncı çeyreği olacak.

BANKACILIK VE İLETİŞİM

Bu kazanç patlaması, yüksek faiz oranları ve kurumsal borçlanma anlaşmalarından iyi kârlar elde eden bankacılık sektörü tarafından yönlendiriliyor. Ve tabii ki diğer sektörel kazanan iletişim sektörüdür; medya teknolojisi devleri 2024 yılında S&P 500 kazanç artışının yaklaşık yüzde 75'ini oluşturmaktadır. Muhteşem Yedili olarak adlandırılan bu şirketler ABD borsa fiyatlarını, ABD borsası da dünya piyasalarını yönlendirmektedir.