Stagflasyon ve işletmelere öğütler

Birçok geçimbilimci 2024 yılında ülkemizde özellikle yerel seçimler sonrası bir stagflasyon yaşanacağını düşünmekte(yiz)! Enflasyonlu durgunluğu (stagflasyonu) oluşturan hem arz şoku hem de oklokratik bir zayıf ekonomik politika ile karşı karşıyayız. Stagflasyon, ülkelerin hem ekonomilerini hem de sosyal dengelerini olumsuz etkiler.

STAGFLASYONDA İŞLETMELER

Stagflasyonist süreçte işletmelerin hem üretimleri düşer hem de maliyetleri yükselir; satış fiyatları artar; yüksek faizli (İslami finansta yüksek kâr paylı) fon (kredi) kullanımına maruz kalırlar; enflasyon muhasebesi uygulayarak veya uygulamayarak enflasyon vergisi denilen bir vergi artışına maruz kalırlar. Enflasyon muhasebesi uygulamayan işletmelerde işletme ile ilgili çıkar öbekleri (başta yöneticiler ve paydaşlar olmak üzere) yanlış verilere dayalı olarak yanlış kararlar alırlar.

İŞLETMELER NE YAPMALI: ÖNCELİKLER

İşletmeler stagflasyonist süreçte öncelikle iki şeye dikkat etmelidirler.

İlki, Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama (TMS 29) standardı mutlaka işletmede kullanılmalıdır. Böylelikle işletme yöneticileri ve diğer sosyal paydaşlar hem işletmenin gerçek durumunu görebilir, hem de kararlarını enflasyon parametresini göz önüne alarak verebilirler.

İkincisi, işletmeler büyüme planlamasında ‘sürdürülebilir işletme büyümesi modelini’ kullanıma sokmalıdırlar. Burada kast ettiğimiz şey, çevre yönetimi anlamında sürdürülebilirlik olmayıp, işletme finansı kitaplarında yer alan sürdürülebilir büyüme oranı (sustainable growth rate) ile hesaplanan büyüme modelidir.

İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ

İşletmelerin işletme sermayesi (nakit ve bir yıldan kısa erimli yani dönen varlıklar) yönetiminde dikkat etmeleri gereken kimi hususlara değinelim. Stagflasyon işletme sermayesi gereksinmesini artırır. Bu nedenle işletmeler kimi önlemler almalıdır. Bunlardan biri, işletme sermayesini azaltıcı fon çıkışlarının sınırlandırılması (örneğin, satışlarda iskontoların aşırı yapılması), diğeri işletme sermayesini artırıcı fon girişlerinin genişletilmesi (örneğin, durağan alacakların faktöring veya forfaiting ile dinamik nakite çevrilmesi) , bir diğeri de yeni ek finansman kaynaklarının (örneğin, özel sektör tahvili çıkarılması gibi türler) bulunmasıdır. Stagflasyonist süreçte, işletmelerde ‘Nakit Döngü Akış Modellemesi’ni mutlaka kullanıma sokulmalı ve fon akımlarında enuygunlaştırma (optimizasyon) çalışmaları yapılarak üretim süreci kısaltılmalıdır.

SABİT SERMAYE YÖNETİMİ

İşletmeler bir yıldan fazla süreyle kullanacakları bina, makine ve taşıt vb. sabit sermaye varlıklarını (duran varlıklarını) stagflasyonist süreçlerde edinirken mutlaka enflasyon eklemlenmiş proje değerlendirme modeli kullanmalıdırlar. İşletmelerin kimileri devalüasyon ile enflasyonu birbirine karştırmakta olup, buna dikkat edilmelidir. Enflasyon eklemlenmesinde, reel nakit akışları, sermaye maliyetine enflasyonun eklenmesi, iskonto oranına enflasyonun eklenmesi vb. hususlara önem verilmelidir. Bu varlıkların verimliliklerinin hesaplanması mutlaka enflasyon muhasebesi uygulanmasının ardından yapılmalıdır. Verimsiz varlıklar elden çıkarılmalı, işletme sermayesine eklenmelidir.

BORÇ (YABANCI KAYNAK) YÖNETİMİ

Borç yönetiminde özellikle (enflasyon muhasebesindeki ayrımla) parasal varlıklar tercih edilmeli, enflasyonun işletme lehine etkilerde bulunmasına dikkat edilmelidir. Örneğin, TL. bazlı özel sektör tahvili çıkarmak gibi! Borçların vadesi dönemler bazında enflasyon kestirimlerine göre planlanmalıdır.

ÖZSERMAYE (ÖZKAYNAK) YÖNETİMİ

Enflasyon nedeniyle oluşan hayalî kârlardan aşırı kâr payı dağıtımına gidilmemelidir. Bu işletmenin sermayesini eritir. Bu nedenle enflasyon muhasebesinde sadece genel fiyat düzeyi muhasebesi uygulamasıyla işletmenin satın alma gücü kaybına değil; cari fiyat düzeyi muhasebesi uygulamasıyla (muhasebe kalemleri için farklı endeksler kullanımı) işletmenin sermaye koruma gücü kaybına da bakılmalıdır, en iyi model de bunun ikisinin melezidir. Enflasyon muhasebesi nedeniyle ortaya çıkan gelir olursa bu, sermayeye eklenilmelidir.

GELİR YÖNETİMİ

Ürün gamının enuygunlaştırılması çok önemlidir. Bunun için ürün stok devir hızları, ürünlerin katkı payları (satış fiyatı-değişken maliyet) vb. değişkenler mutlaka bu modele katılmalıdır.

GİDER YÖNETİMİ

Yalın üretim ile katma değer yaratmayan maliyetler ortadan kaldırılmalıdır.

SONSÖZ

Yazıda geçen tüm hususlar için internette istemediğiniz kaynak mevcuttur. Pruvanız neta olsun!