Suriye savaşında 'yeni aşamaya' geçildi

Mustafa Birol Güger

Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen Suriye konulu 7. tur görüşmeleri sona erdi. Garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran'ın zirvenin ardından yayınladıkları ortak deklarasyonda, 'Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararı'na yönelik özel bir vurgu var.

BM'nin, 18 Aralık 2015'te oy birliği ile kabul ettiği bu karar, Suriye'de acil bir ateşkesin sağlanması ve ülkede siyasi çözüme ulaşılması için 'savaşan taraflar arasında resmi görüşmelerin başlatılması' çağrısında bulunmakta. Ancak, 'terörist' olarak kabul edilen IŞİD ve Nusra Cephesi söz konusu karar kapsamının dışında.

Karar Suriye'de, 'güvenilir, kapsayıcı ve herhangi bir mezhebe dayanmayan' bir hükümet oluşturulmasınının yanı sıra bağımsız ve adil seçimlerin BM denetimi altında gerçekleştirilmesini öngörüyor.

BM kararını merkeze alan ortak deklarasyon ise Suriye'de 6 yıldır tüm şiddetiyle devam eden iç savaşın ardından nihayet, siyasi müzakerelerin ağırlığını hissettireceği yeni bir dönemin sinyallerini veriyor.

ULUSAL DİYALOG KONGRESİ

7. tur Astana görüşmelerinde yayınlanan ortak deklarasyonda öne çıkan en kritik madde şüphesiz garantör ülkelerin, Suriye hükümeti ve muhalif unsurlar arasında doğrudan görüşmelerin gerçekleşeceği, 'Ulusal Diyalog Kongresi'nin toplanması fikrini değerlendirmeye almaları oldu.

Garantör ülkeler, yayınladıkları ortak açıklamada, Suriye Arap Cumhuriyeti'nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü bağlılıklarını teyit ederek, Rusya Federasyonu'nun, BM liderliğindeki Cenevre süreci ile uyumlu olarak diğer garantör ülkelerle paylaştığı, Ulusal Diyalog Kongresi fikrini 'değerlendirmeye almayı' kabul ettiler.

MOSKOVA TARİH VERDİ

Öte yandan, Rusya Dışişleri Bakanlığı resmi internet sitesinde yayınlanan bir duyuruda, kongrenin 18 Kasım'da Soçi'de düzenleneceği bildirilerek, Suriye'nin başkenti Şam'ın yanı sıra, merkezleri Kaire, Riyad, İstanbul, Paris, Cenevre ve Madrid'te bulunan '33 muhalif örgütün' dahil edildiği bir davetli listesi yayınlandı.

Duyuruya göre, davet edilen örgütler arasında Suriye'de iktidarda olan Arab Sosyalist Baas Partisi; Rusya ile güçlü ilişkilere sahip olan Değişim ve Özgürlük için Halk Cephesi; Suudi Arabistan destekli, Riyad merkezli Yüksek Müzakere Komitesi ve ABD destekli Özgür Suriye Ordusu Güney Cephesi'nin yanı sıra PKK'nın Suriye kolu Demokratik Birlik Partisi (PYD) ile Barzani KDP'sinin Suriye kolu olan Kürt Ulusal Konseyi bulunuyor. Davetliler listesinde ayrıca merkezleri İstanbul'da bulunan Suriye Ulusal Konseyi ve Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu da bulunmakta.

TÜRKİYE: PYD'NİN KATILIMINI KABUL ETMEYİZ

Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda düzenlenen basın toplantısında konuya ilişkin açıklamalar yapan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, PYD'ye gönderilen davet ile ilgili soruya, "Kabul etmemiz asla mümkün değildir. PYD ve YPG'li olmayan Kürtlerin davet edilmesinde sorun görmüyoruz ama PYD/YPG terör örgütüdür. Orada fiili durum yaratarak, kendine alan yaratarak bir noktaya gelmiş olan bir terör örgütüne Astana gibi platformda yer verilmesini kabul etmeyiz. Arkadaşlarımızın da müdahalesi ile sorun büyük oranda çözüldü. Bundan sonra da bu tür girişimleri memnuniyetle karşılamamızın mümkün olmadığını ifade etmek istiyorum" yanıtını verdi.

İRAN'DAN SURİYE'NİN BÜTÜNLÜĞÜ VURGUSU

Astana görüşmelerini yerinde izleyen Aydınlık muhabiri Onur Sinan Güzaltan'ın görüş aldığı, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Baş Müzakereci Hüseyin Cabiri Ensari, konuya ilişkin olarak, "Astana görüşmeleri, terörizme karşı mücadele ve Suriye'nin bütünlüğünü savunan bütün Suriyelilere açık" ifadelerini kullandı.

Suriyeli muhalif gruplar adına açıklama yapan Yahya El Aridi ise "Rusya'nın teklifi Cenevre görüşmelerinin ihlali anlamına geliyor" diyerek teklife karşı çıktıklarını belirtti.

'ESAD'IN DESTEĞİ ANLAMLI'

Teklifin sahibi olan Rus heyetinden de konuya ilişkin çarpıcı açıklamalar geldi. Rus Baş Müzakereci Aleksandır Lavrentyev, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın da 'anayasada yeni düzenlemeler yapılması ve aynı düzlemde yeni parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri düzenlenmesini' öngören politik çabalara destek verdiğini belirterek, Esad'ın bu türden bir anayasal reform sürecine yönelik desteğinin oldukça anlamlı olduğunu vurguladı.

'KATILMAYI REDDEDENLER SÜREÇ DIŞINDA KALIR'

Öte yandan, kongrenin başlıca görevinin, anayasal bir reform başlatmak olduğunu hatırlatan Lavrentyev, katılmayı reddeden grupların, devam eden siyasi sürecin dışında kalma riskiyle karşı karşıya kalacaklarının altını çizdi.

Lavrentyev ayrıca, Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Stefan de Mistura'nın da, bir takım tereddütleri olmasına karşın kongrenin toplanması hususunu prensipte desteklediğini belirtti.

Suriye'nin BM Özel Temsilcisi Beşar Caferi, Astana'da konuya ilişkin yaptığı açıklamada, muhalefet temsilcileriyle bir araya gelecekleri bu türden bir kongreye katılmaya hazır olduklarını belirtti. Caferi kongrenin, Suriye'nin Rus müttefikleriyle yürüttüğü diyalog ve sahadaki başarılarının bir sonucu olduğunu belirtti.

İLK KEZ PUTİN DUYURMUŞTU

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Ekim ayı başında yaptığı açıklamada ilk kez, Suriye'de savaşan taraflar arasında siyasi uzlaşı sağlamak adına bu türden bir kongrenin toplanabileceğini basına deklare etmişti. Rus devlet ajansı RIA Novosti, 30 Ekim'de, söz konusu kongrenin Kasım ayı ortasında Soçi'de gerçekleşebileceğini bildirdi.