Suudilerden Suriye'de makas değiştirme hazırlıkları

Mustafa Birol Güger

[email protected]

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suudi Arabistan temasları çerçevesinde Suudi mevkidaşı Adil el Cubeyr ile bir araya geldi. Dışişleri Bakanı, Cidde ziyareti kapsamında ayrıca Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz ile de basına kapalı bir görüşme gerçekleştirdi.

Suudi Arabistan'ın, yakın zamanda Suriye politikalarında keskin değişikliklere giden Türkiye ve Katar'ın ardından, ülkede Esad karşıtı muhalefete açık desteğini sürdüren son etkili bölge ülkesi olması, Lavrov'un ziyaretini oldukça anlamlı kılıyor.

Lavrov'un Suudi Arabistan'ın ardından ikinci durağı Ürdün olacak. Zira, Suriye'nin güney komşusu Ürdün de, muhaliflere yönelik ABD ve İngiltere'nin kontrolünde yürüttüğü eğit-donat programı ve bu programın yürütüldüğü Askeri Operasyonlar Merkezi'ne (MOC) yaptığı ev sahipliğiyle biliniyor. Şunu hatırlamakta fayda var: 1 Eylül'de, bir bildiri yayınlayan güneydeki ABD kontrolündeki muhalifler, Merkezin (MOC) kendilerinden, Suriye ordusuna yönelik tüm cephelerden çekilme talimatı verdiğini basına duyurmuşlardı. (1)

Lavrov geçen ayın sonunda Katar'daydı. Orada yaptığı açıklamada, hala fikir ayrılıkları olmasına karşın savaşı bitirmek noktasında önemli bir fikir birliği olduğunu kaydetti (2). Lavrov, Katar Emiri Temim Bin Hamad es-Sani ile yaptığı görüşme sonrasında Katar'ın, Cenevre 1 Deklarasyonu uyarınca, Suriye devletinin toprak bütünlüğü ve bağımsızlığının korunmasını da göz önünde bulundurarak siyasi geçiş sürecini desteklediğini vurguladı (3).

SUUDİLERDEN DÖNÜŞ SİNYALLERİ

Suudi Arabistan geçen ay Suriye muhalefetine mensup bazı grupları bir araya getiren önemli bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Toplantıya, Esad karşıtı gruplar arasında öne çıkan Suudi destekli Yüksek Müzakereler Komitesi (HNC), Moskova yönetimi ile iyi ilişkiler içerisinde olan Değişim ve Özgürlük için Suriye Halk Cephesi, Mısır ve Rusya'dan temsilciler katıldı.

Suudi Dışişleri Bakanlığı, toplantının ardından uzun vadeli hedeflerinin hala 'Suriye için Esadsız yeni bir gelecek' olduğunu belirtse de söz konusu gruplar ve Suudi temsilcilerin de zaman zaman kapalı kapılar 'Esad'lı Suriye' realitesini tartıştıkları bir çok kez medya raporlarına yansıdı.

RİYAD'IN POZİSYONU İÇİN NE DEDİLER?

Bloomberg'te yayınlanan bir yoruma göre, "Suudi Arabistan, Rusya'nın Esad'ın pozisyonunu korumaya yönelik başarılı kampanyasına paralel olarak, Suriye'de rejim değişikliği koşulundan vazgeçecek en yeni ülke olabilir." (4) Bloomberg ayrıca tüm göstergelerin, Rusya ve Suudi Krallığı'nın, Esad'ın şu an için yerinde kalmasını sağlayacak bir anlaşma üzerinde mutabık olduklarını gösterdiğini ifade etti.

Değişim ve Özgürlük için Suriye Halk Cephesi isimli muhalif grubun başkanı ve Suriye Eski Başbakan Yardımcısı Kadri Cemil bu durumu, “Riyad'ın pozisyonunda bir değişiklik görüyorum” şeklinde tarif etti.

Suudi destekli Yüksek Müzakereler Komitesi'nin yöneticilerinden Yahya El-Aridi'ye göre, Komite, 'Suudilerin Rusya ile anlaşacak olmasından dolayı' oldukça kaygılı. Aridi bu konuya ilişkin olarak, "Esad rejiminin itibarını iade etmek etmeye yönelik bir kampanya yürütülüyor" dedi. Aridi, “(Rusya ve Suudi Arabistan'ın) anlaşma şansları çok yüksek” diyerek, Riyad politikasında yaşanabilecek muhtemel değişikliklerin sinyallerini verdi.

LAVROV'UN RİYAD MESAJLARI

Sputnik'in haberine göre, el Cubeyr ile Lavrov arasındaki görüşmede tahmin edildiği gibi Suriye meselesi öne çıktı.

Lavrov, “... Suriye'de gerilimi azaltma bölgelerinin oluşturulmasının, siyasi sürecin devreye sokulması için uygun koşulları oluşturan önemli bir adım olduğu konusunda hemfikiriz" (5) diye konuştu. Bu fikir birliğinin sahadaki yansımaları, İdlib'teki durumun daha ciddi bir biçimde masaya yatırılacağı önümüzdeki günlerde çok daha belirgin hale gelecek.

İDLİB SORUNU ASTANA'DA ÇÖZÜLECEK

Lavrov bu bağlamda, İdlib'deki dördüncü çatışmasızlık bölgesi ile ilgili anlaşmanın 14-15 Eylül'de Astana'da yapılacak görüşmelerde şekillenmesini umduğunu belirtti.

Lavrov, "Astana'da bir sonraki görüşme önümüzdeki hafta yapılacak ve İdlib'deki dördüncü gerilimi azaltma bölgesinin parametreleri ile ilgili tüm anlaşmaların orada şekilleneceğini umuyorum" ifadelerini kullandı.

***

Kaynaklar:

1. https://www.aydinlik.com.tr/abd-den-muhaliflere-cekilin-talimati-dunya-eylul-2017

2. http://gulfnews.com/news/gulf/saudi-arabia/possible-saudi-russia-cooperation-seen-in-syria-against-iranian-influence-1.2087814

3. https://thepeninsulaqatar.com/article/31/08/2017/Emir-holds-talks-with-Lavrov

4. https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-09-08/even-the-saudis-are-turning-to-russia-as-assad-s-foes-lose-heart

5. https://tr.sputniknews.com/rusya/201709101030073703-lavrov-rusya-suudi-arabistan-ortak-enerji-projesi/