Tarımsal Üretim Planlaması Yönetmeliği hakkında

Dağ başındaki çobandan, köydeki çiftçiden başlayıp karar makamında olan politikacılara kadar herkes tarımsal üretim planlaması yapılmasını istemektedir. Üretici veya tüketici, sorumlu veya sorumsuz herkes planlamadan söz ediyor. Korkarım çok az kişi planlamanın nasıl yapılacağı hakkında fikir sahibi.

23 Mart 2023 tarihinde Tarım Kanunu'nun 7.maddesinde yapılan değişiklikle tarımsal üretim planlaması yasal zemine kavuşmuştur. Tarım ve Orman Bakanlığına verilen bu görev 14 Eylül 2023 tarihinde yayınlanan Tarımsal Üretimin Planlanması Yönetmeliği'ne göre yürütülecektir. 26 Eylül 2023 tarihli Aydınlık'ta yayınlanan yazıda yönetmelik hakkında bilgi verilmiştir.

Tarımsal üretim planlamasının yasal esaslara kavuşması isabetli olmuştur. Planlama, olası seçenekler arasından seçimler yaparak gerçekleşir. Her seçim bir karara dayanır. Başlangıçta mucize beklemeyelim. Elde yeterli veri ve deneyimli personel olmadan yapılacak planlarda ciddi aksaklıklar olacaktır. Elbette zamanla hatalarımızdan ders çıkarıp, eksik verileri tamamlayıp düzeltmeler yaparak ilerleyeceğiz.

BÜTÜNSELLİK

Tarım kesimi, ekonominin diğer kesimleri ve toplumun bütünüyle köklü bir etkileşim içindedir. Tarımın ilk görevi halkımızın besin ve lif ihtiyacını karşılamaktır. Turizm ve göç yoluyla gelen nüfusun da hesaba katılması icap eder. Tarıma dayalı sanayinin gereksinme duyduğu hammaddelerin de üretilmesi gerekir. Maliye Bakanlığı yeterli kaynak ayırmazsa tarımsal üretimi desteklemek mümkün olmaz. Kredi faizleri yükselirse tarımsal üretimde aksamalar olur. Tarım kesiminde gereksinme duyulan kalifiye personelin eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Tarım kesiminin gereksinme duyduğu alet ve makineler bu alanda uzmanlaşmış sanayi tesislerinde imal edilebilir. Güvenlik sorunları varsa kırsal alanlardan göç hızlanabilir. Kredi faizleri yükselirse tarımsal üretimde aksamalar olur. Tek başına tarımın planlanması yeterli olmayacaktır. Planlamanın bütüncül bir anlayışla yapılması en akılcı yoldur. Bu iş ancak Devlet Planlama Teşkilatı gibi bir kuruluş eliyle yapılabilir.

İLK ADIM

Ancak her durumda tarımsal planlamanın yapılması gerekeceğinden mevcut yasa çerçevesinde işe girişmek gerekecektir. Bu arada Tarım Sayımının yapılması kararlaştırılmıştır. Böylelikle elde ne var ne yok? sorusu kısmen yanıtlanmış olacaktır. Daha esaslı planlama verilerinin güncel olarak sağlanması için Sayın Dr. Mehdi Eker'in bakanlık yaptığı dönemde başlatılan, sonradan her ne hikmetse askıya alınan TARBİL projesi mutlaka yaşama geçirilmelidir.

SÜREÇ

Tarım havzası veya işletme bazında üretimine izin verilen ürün ve ürün gruplarının asgari ve azami ürün miktarları Kurul tarafından belirlenir ve il müdürlüklerine bildirilir. Eğimi yüzde altının altında olan arazilerde ve son yıla ait yeterlilik oranı yüzde yüz elli ve üzeri olan ürünler için yeni bahçe tesisine izin verilmez. Mevcut bağ ve bahçenin sökülerek farklı bir türle tesis edilmesine yönelik başvurular teknik komitenin gerekçeli raporu değerlendirilerek Kurul tarafından karara bağlanır.

Çiftçiler şahsen, yasal temsilcileri aracılığıyla veya e-Devlet kapısı üzerinden başvuruda bulunabilir. Başvuruların faaliyet alanına göre ekim, dikim öncesinde veya yetiştiriciliğe başlamadan en az on beş gün önce yapılması esastır. Bakanlığın ilgili kayıt sistemine başvuran çiftçilerden ilave başvuru istenmez. Başvurusu alınan çiftçilerin durumu bu yönetmelik hükümleri çerçevesinde incelenerek uygun olmayanlar en fazla on beş gün içerisinde çiftçiye bildirilir. Üretim izni uygun görülmeyen çiftçiler, talepleri halinde Bakanlığın ilgili kayıt sisteminde belirtilen başvuru tarihlerine göre yeniden müracaatta bulunabilir.

OLUMLU GELİŞME

Teknik komite, bitkisel üretim alanında sulama durumunu göz önüne alarak, sulanan alanlarda en az üçlü, kuru alanda ise en az ikili münavebeyi içeren ekim nöbeti planı hazırlar ve Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğüne sunar. Ekim nöbetlemesi (münavebe) zorunlu hale gelince, kısıtlı olan sulama suyu talebi azalacaktır. Besin maddesi döngüsü sağlanacağı ve toprak özellikleri iyileşeceği için yapay gübre talebi de azalacaktır. Hastalık ve zararlıların kontrolü kolaylaşacak, ürün çeşitliliği nedeniyle doğal ve ekonomik riskler azalacaktır. İşletmenin işgücü ve çekigücü yıl içinde daha dengeli kullanılacaktır. Başta hayvansal ürünler olmak üzere çeşitli ürünlerin satışı nedeniyle nakit akışı düzelecek ve kredi ihtiyacı azalacaktır. Hayvancılık işletmeleri kendi kaba yem ihtiyaçlarını karşılamak için istediği ürünleri yetiştirebilecektir. Hayvancılık ve su ürünleriyle ilgili planlama esasları başka bir yazıda ele alınacaktır.