A+
A-
The Economist: 2025’in 10 teması
Yayınlanma:
Güncellenme:
Bağlantıyı Kopyala
The Economist dergisi her yıl yayınladığı yıllıkta bir de o yıl için en önemli gördüğü 10 tema belirler. The Economist’in 2025 yıllığında (The World Ahead 2025) belirlediği 2025 yılı için 10 önemli tema aşağıdaki gibidir. Aşağıdaki başlıklar ve açıklamalar – kimileyin tarafımızdan kısaltılmış haliyle- The Economist’in Genel Yayın Yönetmeni Tom Standage’e aittir. Zaman buldukça ve yeri geldikçe değerlendirmelerimizi gelecek yazılarımızda size sunarız.
TEMA 1: ABD’NİN SEÇİMİ
Trump’ın seçilmesi göç ve savunmadan ekonomi ve ticarete her şeyi etkileyecek. ‘Önce Amerika’ siyaseti, dostlarının da düşmanlarının da ABD’nin sağlamlığını sorgulamasına neden olacak. Bu da jeopolitik değişikliklere, gerginliklerin artmasına ve hatta nükleer silahların yayılmasına yol açabilir.
TEMA 2: SEÇMEN DEĞİŞİM UMUYOR
Seçimler yılı 2024’te iktidardaki partiler kötü bir başarı gösterdiler. Kimileri (ABD, Birleşik Krallık’ta olduğu gibi) iktidardan düştü; kimileri koalisyona zorlandı (Hindistan ve Güney Afrika’da olduğu gibi); kimileriyse birlikte yaşamak zorunda kaldı (Tayvan ve Fransa’da olduğu gibi). 2025 yeni umutların yılı olacak. Yeni liderler söz verdiklerini yerine getirebilecekler mi? Aksi halde huzursuzluklar gündeme gelebilir.
TEMA 3: DÜZENSİZLİK GENİŞLİYOR
Trump Ukrayna’yı Rusya ile anlaşmaya zorlayabilir, İsrail’i Gazze ve Lübnan’daki çatışmalar konusunda serbest bırakabilir.
ABD’nin ikili çıkara dayalı dış politikası ve dış karışıklıklara kuşkuyla yaklaşması ‘kaos dörtlüsü’ olarak adlandırdığı Çin, Rusya, İran ve Kuzey Kore’nin ABD’ye sorunlar yaratma cesaretlerini artırabilir, krizin vurduğu Sudan’da olduğu gibi bölgesel güçlerin daha fazla karışmasını getirebilir. ABD’nin Tayvan ya da Güney Çin Denizi ile ilgili bir çatışmada Çin’e karşı durup durmayacağı ise belli değil.
TEMA 4: GÜMRÜKLEME BEKLENTİLERİ
Trump (kendi müttefikleri dâhil Çin’e) kısıtlamalar ve gümrük vergisi artışları getirirse ABD’nin Çin ile olan rekabeti bir ticaret savaşı getirecek gibi görünüyor.
Korumacılık politikaları yoğunlaştıkça, Çinli şirketler hem ticaret engellerinin etrafından dolanmak hem de Küresel Güney’deki yeni pazarlara ulaşmak için yurtdışına daha fazla açılıyor.
Meksika’dan Macaristan’a birçok ülkede fabrikalar inşa eden Çinli şirketlerin başka planları da var.
TEMA 5: TEMİZ TEKNOLOJİ PATLAMASI
Çin hükümeti güçsüz iç ekonomisini dengelemek için güneş panelleri, piller ve elektrikli araçların patlayan dışsatımını destekledi. Sonuç güneş panelleri ve elektrik depolamanın kestirimlerin ötesinde benimsenmesi ile Çin liderliğinde temiz teknoloji patlaması oldu. Dünya yakında küresel emisyonların zirveye ulaşıp ulaşmadığını öğrenecek.
TEMA 6: ENFLASYONDAN SONRA
Varsıl ülkelerin merkez bankacıları enflasyonun düşürülmesini coşkuyla kutladı. Şimdi Batılı ülkelerin önünde yeni bir zorluk var: Vergileri artırarak, harcamaları kısarak veya büyümeyi hızlandırarak açıkları kapamak. Birçoğu savunma bütçelerini de artırmak zorunda kalabilir. Acılı ekonomi reçetelerinin karaltısı belirdi. ABD’de Trump’ın politikaları işleri daha da kötüleştirecek: Ağır dışalım vergileri büyümeyi engelleyebilir ve enflasyonu yeniden ateşleyebilir.
TEMA 7: YAŞLILIK SORUNU
ABD’de şimdiye dek en yaşlı Başkan seçildi. Dünya liderleri de nüfuslarıyla birlikte yaşlanıyor (grileşiyor). Siyasal liderler için yaş sınırı konusunun daha fazla tartışılacağı beklenebilir. Bu arada Çin, yaşlanan dünyada ekonomik fırsatlar arıyor. Buna karşılık Beş Deniz Bölgesi’nin (Orta Doğu’nun) kimi bölgelerinde bir yandan genç nüfus artarken bir yandan iş azlığı istikrarsızlık riskini beraberinde getiriyor.
TEMA 8: YAPAY ZEKÂ İÇİN KRİTİK ZAMAN
İş dünyası tarihin en büyük kumarıyla karşı karşıya: Yapay zekâ (YZ) için veri merkezlerine 1 trilyon USD harcanıyor ki, henüz şirketler bu teknolojiyi nasıl kullanacağından emin değiller ve benimsenme oranları çok düşük (kimi işçiler onu gizlice kullanıyor olabilmelerine rağmen). Yatırımcılar cesaretlerini yitirecekler mi yoksa TTYZ: Temsilci Tabanlı YZ (bkz. Dipnot 1) daha yapabilir oldukça ve yapay zekâ destekli ilaçlar çıktıkça YZ değerini kanıtlayacak mı?
TEMA 9: SEYAHAT SIKINTILARI
Sadece malların değil, insanların küresel hareketleri de bir sürtüşme konusuna döndü. Çatışmalar küresel havacılığı sekteye uğratıyor. Avrupa yeni sınır denetimleri getiriyor ve sınırsız Schengen dizgesi yıpranıyor. ‘Aşırı turizme’ tepki 2025’de azalacak ancak Amsterdam’dan Venedik’e dek pek çok kentin getirdiği kısıtlamalar devam edecek.
TEMA 10: SÜRPRİZLERLE DOLU YAŞAM
Suikast girişimleri, patlayan çağrı cihazları, yemek çubuklarıyla yakalanan dev roketlerle geçen 2024’ten çıkan bir ders de inanılmayacak şeyleri beklemek oldu. 2025’te kulağa mantıksız gelen ne gibi şeyler olabilir? Örnekler aşağıda verilmiştir (bunların açıklamalarına da başka bir yazıda yer verebiliriz- İMB):
Dünyayı sarsan bir güneş fırtınası / Ay’da 4G mobil ağı / Yeni bir küresel salgın / Dopinge teşvik eden spor turnuvası / Kaosa neden olan büyük bir volkanik patlama / Hayvanlara banka hesabı / Uzayda Rus nükleer silahı / Önemli bir Kuzey Atlantik akımının yavaşlaması veya yön değiştirmesi / Antik çağlardan kayıp metinlerin keşfedilmesi / Uzaylı yaşamının kanıtı.
SONSÖZ
Birleşmiş Milletler’in 2025’i ‘Kuantum Bilim ve Teknoloji Yılı’ olarak belirlemesi gayet yerinde olmuş. Çünkü kuantum düşünce-deneyinde kapalı bir kutunun içinde aynı anda hem canlı hem de ölü olan Schrödinger’in kedisi gibi 2025 yılı da farklı ve zıt süper pozisyonlarla dolu bir yıl olacağa benziyor!
DİPNOTLAR
1- Geleneksel YZ sistemleri temel olarak tepkisel ve kestirime dayalı yeteneklere odaklanırken, TTYZ daha önsel etkin - proaktif - ve hedef odaklı doğasıyla karakterize edilir. TTYZ’nın temelinde, bir YZ dizgesinin girişimde bulunma, karar verme ve önceden belirlenmiş hedefler ya da amaçlarla uyumlu bir şekilde çevreyle etkileşimde bulunma yeteneğini ifade eden temsilcilik kavramı bulunur.
TTYZ ile diğer YZ tipleri arasındaki temel fark, sadece uyarıcılara yanıt vermekle kalmayıp, gelecekteki senaryoları öngörebilme ve bu senaryolara yönelik eylemlerde bulunabilme kapasitesine sahip olmasıdır.
Özetlemek gerekirse, TTYZ, girişimcilik, uyum yeteneği ve hedef odaklı davranışı vurgulayan ileri görüşlü bir YZ yaklaşımıdır. Tepkisel ve proaktif yeteneklerinin benzersiz bileşimi, şeffaflık ve hesap verebilirlik üzerine güçlü bir vurgu ile birlikte, iş süreci tasarımını ve operasyonel verimliliği artırmak için güçlü bir araç haline gelir. (Ayrıntılı bilgi için bkz.)
