TPAO’dan iddialara yanıtlar

Karadeniz’de keşfedilen doğal gaz rezervi ile ilgili o kadar çok dedikodu yapıldı ki. O keşfin yapıldığına ben dâhil birçok insan pişman oldu. Doğal gazdan nefret eder hale geldik.

"Ortalıkta dolaşan iddialar hakkında düşünülenler var mı? Bu sorulara cevap var mı?" diyerek, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından hazırlanan "İDDİALARA TPAO CEVAPLARI" başlığı altında hazırlanmış 10 soru 10 cevap şeklinde bir yazıya ilgili kurumlarla irtibata geçerek ulaştık.

Bu soru ve yanıtlardan 9. soruya yanıtın daha kesin olmasını isterdim. Ancak insanların akıllarının arkasında hala eski eğilimlerin dürtüsü olabiliyor.

Özelleştirmelerden Türkiye’nin neler kaybettiği konusu, artık kendisini Atlantik’e bağlamış çok ufak bir azınlık haricinde herkesin farkında olduğu bir konu.

İDDİALARA TPAO CEVAPLARI

1- Rezerv açıklamasının bilimsel bir değeri yok. Türkiye'nin açıkladığı miktar gerçeği yansıtmıyor.

Kuyuda doğal gaza ulaşılması hedeflenen seviyelerden yaklaşık 10 gün süren testler ile örnekler alınmış ve TPAO Ar-Ge Merkezi'nde gerekli analizleri yapılmıştır. Sektörümüzde yaygın olarak kullanılan yöntemlerle ve laboratuvar testleriyle desteklenen verilerle rezerv miktarı hesaplanmıştır. Açıklanan miktar kuyuda hedeflenen dört seviyeden ikisinden alınan örneklerle hesaplanmıştır. Kuyuda sondaja yaklaşık bin metre daha devam edilmesi ve hedeflenen iki seviyenin daha test edilmesi planlanmaktadır.

2- Rezervi tek kuyu açarak saptayamazsınız.

Formasyon hacim katsayısı, basınç-hacim-ısı testleri yapılmadan açıklanan rezerv miktarı spekülatiftir. Tuna-1 kuyusunda 1 ve 2 nolu rezervuar hedef seviyenin sondajı tamamlandıktan sonra uluslararası standartlar uygulanarak kuyu logları alınmış, kesilen litolojilerin özellikleri teknik ekiplerimiz tarafından yorumlanarak değerlendirilmiştir. Daha sonra hidrokarbon potansiyeli gösteren aralıklar belirlenmiş ve detaylı testlere geçilmiş, ilk iki rezervuar aralığının testi yaklaşık 10 gün sürmüştür. Bu testlerde mayi örnekleri alınmış, mayinin jeokimyasal ve gerekli tüm analizleri yapılmış ve formasyon basınçları ölçülmüştür. Tüm bu çalışmalar aşama aşama teknik ekiplerimiz tarafından multidisipliner biçimde ve sektör standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Açıklanan rezerv miktarı mevcut verilerle yapılan bilimsel hesaplama yöntemlerinin sonucudur.

3- Milli gemiler sondaj faaliyetleri için uluslararası firmalardan hizmet alıyor. Sondaj milli değil.

Derin deniz sondaj faaliyetleri için 2019 yılında TP Offshore Technology Center (TPOTC) yeniden yapılandırılmıştır. Derin deniz sondajında ihtiyaç duyulan her türlü hizmeti sağlayabilen ve gerekli insan kaynağını istihdam eden bir yapı olarak TPOTC, milli sondaj gemilerinde kullanılan tüm hizmetleri vermektedir. Bugün derin deniz sondajlarımızda TPOTC bünyesinde yabancı uyruklu personel çalışıyor olmakla birlikte hiç bir yabancı firmadan hizmet alınmamaktadır.

4- Yedi yıl önce de aynı bölgede gaz bulundu.

Batı Karadeniz’de 2004 yılında Akçakoca sahasında doğal gaz keşfedilmiş, ilgili sahadan 17 üretim kuyusuyla beraber 1.18 milyar metreküp doğal gaz üretimi yapılmıştır. Bunun dışında Tuna-1 kuyusu Karadeniz derin denizinde TPAO’nun kendi başına milli imkânlarla kazdığı ilk kuyudur.

5- Sakarya Gaz Sahası’na Chevron’un ortaklığı var. Yarın öbür gün hak iddia edebilir.

Chevron ile 2010 yılında Batı Karadeniz’de sınırlı bir bölgede ortaklık anlaşması yapılmıştır. Chevron bloktan yükümlülüklerini yerine getiremediği için cezai koşulları karşılamak suretiyle 14 Şubat 2013 tarihinde çıkmıştır. 2014 yılında yürürlüğe giren yeni Petrol Kanunu kapsamında ilgili alan yeniden tanımlanıp alt paftalara bölünmek suretiyle sekiz yıllık iş planı ve taahhütü karşılığında yüzde 100 TPAO’ya ait olacak şekilde MAPEG tarafından tahsis edilmiştir.

6- 2023 gerçekçi bir tarih değil. Gaz 10 yıldan önce çıkarılamaz.

Sakarya boyutlarında bir doğal gaz sahası keşfinin üretime alınmasının belirli aşamaları bulunmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla, tespit kuyularının kazılması, rezervuarın modellenmesi, üretim konseptinin belirlenmesi, konsepte uygun tüm sualtı ve yüzey tesislerinin kapasiteler dikkate alınarak detaylı mühendislik çalışmalarının yapılması, yapılan detaylı mühendislik çalışmalarına uygun tüm gereken sualtı ve yüzey tesislerinin inşa edilmesi ve gazın üretime alınması olarak özetlenebilir. Türkiye’nin ve TPAO nun sahip olduğu imkan ve kabiliyetler dikkate alındığında sahanın geliştirilmesi için gereken finansman ve teknik çalışmaların hedeflenen süre içerisinde bitirilebileceği değerlendirilmektedir. Benzer söylemler sondaj aşamasında da dile getirilmiş olup TPAO’nun sahip olduğu birikimi kullanarak çok kısa sürede oluşturduğu yapı içerisinde çözülmüş ve birçok yabancı şirketin hizmet vermekten kaçındığı, yaptırım tehditleri altında tüm sondajlar operasyonel olarak başarılı ve maliyet etkin bir şekilde tamamlanmıştır.

7- Tuna 1’in yeri tam Romanya, Ukrayna ve Türkiye’nin münhasır ekonomik alanlarının kesişim noktası. Onlarla aynı kaynağı arıyoruz.

Sakarya keşfinin yapıldığı bölge tamamen ve hiçbir ihtilafa yol açmayacak şekilde Türkiyeye ait münhasır ekonomik bölge içerisindedir. TPAO tarafından ortaya konan jeolojik model ve sismik veriler doğrultusunda Türkiye deniz alanları içerisinde arama faaliyetleri yürütülmektedir.

8- Geçmişte de siyasetçiler ‘gaz bulduk, petrol çıkarıyoruz’ diyerek, halkı manipüle ettiler. Bugün de aynısı yapılıyor.

TPAO yıllık olarak ortalama 100 kuyu sondajı ile ülkemizin hidrokarbon potansiyelini ortaya çıkarmak için yoğun bir faaliyet yürütmektedir. Bu kuyulardan yapılan keşifler sonucunda şu an için TPAO’nun yurtiçi rezerv miktarı 245 milyon varil petrol, 1.7 milyar metreküp doğalgaz olarak hesaplanmaktadır. Yine bu keşiflerden TPAO bugün için yaklaşık 46 bin varil gün petrol, 1 milyon metreküp gün doğalgaz üretimi gerçekleştirmektedir. Sakarya keşfi ile yapılan rezerv eklemenin ise 320 milyar metreküp olduğu, petrol eşdeğeri cinsinden ise 1,9 milyar varil petrol eşdeğeri olduğu dikkate alındığında geçmişte yapılan keşiflere oranla ciddi oranda büyük olduğu görülebilir. Dolayısı ile geçmişte de petrol ve gaz bulunmuş ve bazıları basına yansımış olmakla birlikte konuya kıyaslamalı bakılmasının daha faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

9- TPAO özelleştirilirse sahaların kontrolü yerli ya da yabancı özel sektöre geçer.

TPAO’nun özelleştirilmesi konusunda şu an için herhangi bir çalışma veya öngörü bulunmamaktadır.

10- Türkiye Doğu Akdeniz’de geri adım atmak için Karadeniz’i açıkladı.

Petrol, doğal gaz sektöründe özellikle derin deniz aramacılığı sonrası ticari keşif ilanı rutin bir uygulamadır. Derin denizlerde yapılan tüm keşifler tahmini rezerv rakamı belirtilerek açıklanır. Yakın dönemde özellikle doğu akdenizde bunun birçok örneği bulunmaktadır. Dolayısı ile Sakarya keşfinin açıklanması da bu kapsamda bir ticari keşif ilanıdır.