TSPB Türkiye Sermaye Piyasası Raporu

Türkiye Sermaye Piyasası Birliği’nin (TSPB) 2022 yılı için hazırladığı rapora göre, 2022’de dünyada 83 borsadaki kayıtlı olan şirketlerin toplam piyasa değeri yüzde 18 azalarak 101 trilyon dolara gerilemiş. 2022 uzun boğa piyasasının ölmesi, ucuz paranın sonunun gelmesi, değer yatırımlarının büyüme yatırımlarına üstün gelmesinin sonlanması, kripto piyasası krizi gibi nedenlerle dünya genelinde borsa getirilerinin negatif olduğu bir yıldı. MSCI Dünya Endeksi ortalamada yüzde 15 değer kaybederek küresel borsalar da 15 trilyon dolar erimiş. Rapora göre, 91 borsadan sadece 21’i pozitif getiri sağlamış, 70 borsa 2022’yi kayıpla tamamlamış. Toplam piyasa değerindeki azalışın yarısı ABD borsalarından gelmiş.

Gidişatın böyle olmasının nedenleri arasında Neoliberal küreselleşme karşıtlığı, salgın ve savaşın doğurduğu hasarları saymak olanaklı! Bu hasarları enflasyon ve resesyon vb. olgular olarak görüyoruz!

BORSA İSTANBUL ŞAMPİYON!

Arada hemen belirtelim Borsa İstanbul (BIST TÜM Endeksi) ise dolar bazında yüzde 105 oranında artış göstererek getiri şampiyonu olmuş. Bunun nedeni olarak alternatif yatırım araçlarının getiri sağlamak şöyle dursun, götürü aracı bile oldular! Örnekse mevduata negatif reel faiz yani enflasyonun altında getiri, döviz kurunda yatay hareketin olması vb.!

Peki ya sektörel durumlar? 2022’de dolar bazında sektörel getiri sıralamasında BIST Ulaştırma yüzde 342,5 ile başta, ardından BIST Elektrik (233,6), BIST Madencilik (168,6) geliyor. BIST Sınai, BIST Bilişim ve BIST Teknoloji endeksleri getirileri iki haneli maalesef! Bir ilginç örnek de dolar bazlı olarak sektörel net kâr büyümesi en yüksek olan turizm (yüzde 709,28) sektörü ama BIST Turizm endeksinin dolar bazında getirisi yüzde 35,4 olmuş!

DİĞER BORSALARA YAKINSAK BAKIŞ

Ana endeks verilerine göre, 2022 yılında organize borsalar arasında dolar cinsinden en fazla getiriyi sağlayan Türkiye’nin ardından ikinci borsa yüzde 79 ile Zimbabve olmuş. En fazla kayıp yaşanan 10 borsanın; 4’ü Afrika, 4’ü Asya ülkeleri borsaları, birinin ABD, diğerinin ise Polonya Borsası olmuş. Sri Lanka, Gana, ABD ve Tayvan’da borsa endekslerinin dolar bazında yüzde 30’ları aşan kayıplarla 2022 yılını tamamlamışlar.

New York Borsası 24 trilyon doları aşan piyasa değeri ile 2022 yılında dünyanın en değerli borsası olmuş. Şanghay 6.7 trilyon dolar piyasa değeriyle üçüncü! Borsa İstanbul ise 330 milyar dolar piyasa değeri ile 2022 yılında 30’uncu sırada!

2022 yılı sonunda dünya borsalarının toplam piyasa değerinin ilgili ülkelerdeki GSYH’ya oranı yüzde 61 olmuş. Gelgelelim, Hong Kong borsasının piyasa değeri itibariyle milli gelirinin 12 katı büyüklüğüne sahip olması dudak ısırtacak cinsten! Dolar bazında hesaplandığında 2022 yılında Borsa İstanbul’un piyasa değeri ise Türkiye GSYH’sının yüzde 36’sı sadece!

DÜNYADA BORSALARA KAYITLI ŞİRKETLERİN DURUMU

Raporda, 2022’de dünyada yatırım fonları ve holdingler hariç 87 borsaya Kayıtlı olan yerli, yabancı şirket sayısı 56 bin 807. Hindistan Bombay 6 bin 655 şirketle en fazla şirketin kayıtlı olduğu borsa! Menkul kıymet yatırım ortaklıkları ve borsa yatırım fonları hariç, 462 şirketin kayıtlı olduğu Borsa İstanbul ise 87 borsa arasında bir önceki yıla göre iki sıra yükselerek 2022 yılı sonunda 28’inci sıraya çıkmış.

Ya yabancı şirketler? 2022 yılında 87 borsa arasında 865 şirket ile Nasdaq OMX en fazla yabancı şirketin kayıtlı olduğu borsa olmuş! İlk 10 sıralamasında yer almayan Viyana Borsası’na kayıtlı olan şirketlerin yüzde 92’si yabancı şirketlerden oluşmuş.

DÜNYADA PAY SENEDİ İŞLEM HACMİ

Rapora göre, 2022’de dünyada pay senedi işlem hacmi bir önceki yıla kıyasla yüzde 6 azalarak 203 trilyon dolara gerilemiş. İşlem hacmi sıralamasında, 75.2 trilyon dolar işlem hacmi ile Nasdaq OMX ilk sırada yer almış!

Borsa İstanbul pay senedi işlem hacminde, dünya pay senedi işlem hacminin aksine önemli artış yaşanmış. Borsa İstanbul pay senedi işlem hacmi, artan yerli yatırımcı ilgisiyle bir önceki yıla kıyasla dolar bazında yüzde 23 artarak 2022 sonunda 975 milyar liraya çıkmış.

KÜRESEL YATIRIM FONLARI

Rapora göre, dünyadaki yatırım fonlarının toplam büyüklüğü borsa endekslerindeki düşüşe paralel olarak 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 15 azalarak 60 trilyon dolara gerilemiş! Raporda ABD’nin 29 trilyon dolarlık yatırım fonu portföyü ile dünya sıralamasında ilk sırada yer almış!

Türkiye’nin yatırım fonu portföyü 2022 yılında dolar bazında yüzde 79 oranında artmış!

Türkiye 36 milyar dolar olan yatırım fonu büyüklüğü ile dünya sıralamasında 31’inci sıraya çıkmış! İncelenen 46 ülkenin yatırım fonlarının milli gelire oranı ortalama yüzde 70 imiş. Türkiye’de son yıllarda sağlanan büyümeye rağmen bu oran sadece yüzde 4!

Siga siga bre!

NOT : Ayrıntılı bilgi için:

https://tspb.org.tr/wp-content/uploads/2023/05/Turkiye_Sermaye_Piyasasi_2022.pdf