Türk Devletleri Teşkilatı ve ekonomide turan

Bu hafta başında Türk Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği tarafından, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) ev sahipliğinde düzenlenen Türk Dünyası İş Forumu, Türk Devletleri Teşkilatı'nı (TDT) oluşturan üye ve gözlemci ülkelerin ekonomi ve ticaretten sorumlu bakanları ve bakan yardımcıları ile iş dünyasının katılımıyla İstanbul'da gerçekleştirildi. Ticaret Bakanı Sayın Ömer Bolat, TDT üye ve gözlemci ülkeler arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesi noktasında ilgili devlet başkanlarının kararlılığına işaret ederek, TDT'nin iş birliğini artırmak için mükemmel bir platform sunduğunu söyledi. Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması'nın (DEPA) kasım ayındaki Liderler Zirvesi'nde imzaya hazır hale getirileceği kaydedildi.

TURANSEZ ÖZEL EKONOMİ BÖLGESİ KURULUYOR

Liderler Zirvesi'nin akabinde Türkiye ve Kazakistan Cumhurbaşkanları tarafından Kazakistan'ın Türkistan şehrinde kurulan 'TURANSEZ Özel Ekonomi Bölgesi'nin açılışı yapılacak. “Endüstri bölgeleri konusunda atılan en önemli adımlardan biri olan TURANSEZ, ülkelerimiz arasındaki ticarete olumlu katkılar sunacaktır." diyen Ticaret Bakanı Bolat, TDT üye ve gözlemci ülkeler arasındaki mal ve hizmet ticaretinin ve karşılıklı yatırımların artırılması noktasındaki çalışmalardan bahsederek, bu faaliyetleri etkin bir şekilde yürütmeye devam edeceklerini söyledi.

TÜRK DEVLETLERİNİN İLK GÖNÜLLÜ İTTİFAKI TDT

TDT eski adlarıyla Türk Konseyi veya Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan’ın üye olduğu uluslararası bir örgüttür. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Macaristan ve Türkmenistan TDT’de gözlemci statüsündedir ve yakın zamanda birliğe katılmaları beklenmektedir. TDT, üye ülkeler arasında yapılan anlaşma ile 2009 tarihinde kurulmuştur. Örgüt, hükümetler arası çalışır ve genel amacı Türk dillerini konuşan devletler arası kapsamlı işbirliğini teşvik etmektir.

TDT GÜÇLÜ BİR EKONOMİK BİRLİK OLMAYA ADAYDIR

TDT, Orta Asya’nın enerji ve diğer doğal kaynakları ile Türkiye ve Macaristan’ın üretim gücünü bir araya getiriyor. Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan enerji ve doğal kaynaklarıyla, Kırgızistan ve Özbekistan ise insan kaynaklarıyla TDT’ye güç katıyor. TDT’nin toplam nominal GSYİH’si 1,5 trilyon dolar, SAGP’ye göre (Satın Alma Gücü Paritesi) GSYİH’si 5 trilyon dolardır. Toplam nüfusu 173,8 milyon olan TDT ülkelerinin ticaret hacmi 1,2 trilyon dolardır. TDT üyelerinin kendi aralarındaki ticaret 2022 yılında 33 milyar dolara ulaşmıştır ve TDT içinde bulunan üyelerin en büyük ticaret ortağı Türkiye’dir. Teşkilatın 2022 yılında yaptığı toplam ihracat 537 milyar dolar olmuştur. Son 5 yılda toplam büyüme oranı yüzde 5’in üstünde olduğu için teşkilat iyi bir büyüme potansiyeli arz ediyor.

TDT PROJELERİ GELİŞİYOR

Bakan Bolat’ın açıklamasına göre bugüne kadar toplam değeri 219 milyar doları aşan 5,500 proje ile bölge ülkelerinin altyapı ve üstyapısının gelişmesine katkı sağlandı. Ekonomik anlamda DEPA ve TURANSEZ adımlarının dışında Türk Yatırım Fonu, Uluslararası Yük Taşımacılığı Anlaşması ve Basitleştirilmiş Gümrük Kodu Anlaşması ile önemli somut adımlar atıldı. Ancak bu adımların daha da geliştirilmesi, entegrasyonun hızlandırılması ve güçlendirilmesi için daha çok çalışılması gerekiyor. En başta lojistik ağ ve bağlantıların güçlendirilmesi en önemli adımlardan birisi olacaktır. Bazı üyelerin deniz limanlarına çıkışı yokken bazıları ekonomik olarak küçük olduğu için ‘değer zinciri’ içinde yer alamıyor.

DEMİRYOLLARI YAYGINLAŞTIRILMALIDIR

Dünyanın en büyük ticaret koridorlarından birisi olan Orta Koridor’un geliştirilmesi ve güçlendirilmesine yönelik olarak atılacak adımlar TDT’nin ticari ve ekonomik potansiyelini açığa çıkaracaktır. Kuşak Yol Girişimi ve diğer ticari koridor girişimlerine sağlanan kaynakların Orta Koridor’un altyapısının geliştirilmesi için yönlendirilmesine odaklanılması yararlı olur. Bu bağlamda demiryolu ağlarının geliştirilmesi, uyumlaştırılması ve yaygınlaştırılması öncelik arz ediyor. Demiryollarının düşük maliyet ve yüksek hacimli yük taşıma kabiliyetlerinin ticaret yollarının etkinliğini artırmak açısından önemli olduğu unutulmamalıdır.

YENİLİKÇİ FİNANSMAN MODELLERİ GELİŞTİRİLMELİDİR

TDT gibi büyük çaplı ekonomik birliklerin geliştirilmesinde finansman konusu en önemli başlıklardan birisidir. Orta Koridor için konvansiyonel yöntemlere ek olarak daha yenilikçi finansman yöntemleri geliştirilebilir. Bu açıdan Türk Varlık Fonu’nun kurulmuş olması önemli bir adımdır. Çin’in İpek Yolu Fonu, Rusya’nın EFSD (Avrasya İstikrar ve Kalkınma Fonu), AIIB (Asya Altyapı Yatırım Bankası), İslam Kalkınma Bankası, ADB (Asya Kalkınma Bankası) gibi Orta Koridor ve Asya’da bulunan diğer koridorları destekleyen banka ve fonlar Türk Varlık Fonu için hedef kaynaklardır. Türk Varlık Fonu’nun projelere destek sağlayan bir girişim sermayesi fonu olarak çalışması projelerin hızlı finansmanı için daha yararlı olur. Bankaların bürokrasisinin ve katı kriterlerinin aşılmasında esneklik adına girişim sermayesi fonu yaklaşımı daha etkili çalışılmasını sağlayacaktır.

ÜRETİM DESTEKLENMELİDİR

Yüksek katma değerli ürünler başta olmak üzere üretimin desteklenmesine yönelik yatırımların artırılması büyük önem taşıyor. Böylesi bir adım hammadde kaynağına sahip ülkeler için büyük bir dönüşüm anlamına gelmekle birlikte uzun vadede TDT’yi güçlendirecektir. Bölgesel olarak değer zincirinin geliştirilmesi uluslararası planda TDT’nin ekonomik üretimde payını artırmasında etken olur. Ortak araştırma-geliştirme ve yeni girişimler, KOBİ’ler, ortak kamu-özel projelerin geliştirilmesi gibi başlıklar altında TDT’nin ekonomik entegrasyonu ve gücünün geliştirilmesine dair adımların planlanması ve hayat geçirilmesi gerekmektedir.

TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI TÜRKİYE YÜZYILI’NI İVMELENDİRECEK

Sonuç olarak TDT ile ilgili adımlar gittikçe hız kazanıyor. Gözlemci ülkelerin kısa süre içinde üye olması ve Türk nüfusun yoğun olduğu diğer ülkelerin Rusya, Çin, İran gibi bölge ülkelerinin gözlemci ülke olarak TDT faaliyetlerine katılması TDT’ye güç katar. Eğer kararlı olunursa Türk Devletleri Teşkilatı, Türkiye Yüzyılı’nın en önemli itici güçlerinden birisi olacaktır. Kaynakça; https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ticaret-bakani-bolat-turk-devletleri-teskilati-artik-onemli-bir-guc-merkezi-haline-gelmistir/2992170 https://www.turkicstates.org/tr