Türkiye’deki turizm (2) – Engelsiz turizm üzerine

Değerli okuyucularımız, 5 Temmuz 2024 de ilk bölümünü yayınlamış olduğumuz konuya devam ediyoruz. Sorduğumuz soruları içtenlikle cevaplayan engelsiz turizm uygulamaları uzmanı olan Adem Kuyumcu’ya teşekkür ediyorum.

Turizm işletmeleri neden engelsiz turizmi öncelemiyorlar, gelir getirici mi bulmuyorlar?

Otel yatırımcıları ve yöneticiler engelli konukların diğer konukları rahatsız edeceğini ve engelli konuk olması halinde diğer konukların oteli tercih etmeyeceğini düşünüyorlar. Bu son derece ayrımcı, insan haklarına aykırı ve yanlış bir yaklaşımdır. Engelsiz erişilebilir turizmde Türkiye, Avrupa ve Dünya pazarındaki potansiyelini bilmedikleri için gelir getirici bulmuyorlar.

Turizm Bakanlığı yönetmeliklerinde yazmasına rağmen gerekli denetimleri ve cezai uygulamaları yapmadığı için erişilebilirliği sağlamayı da önemsemiyorlar.

ERİŞİLEBİLİR TURİZM BELGESİ OLAN İŞTETME YOK

Turizm işletmelerine bir dönem erişilebilir turizm belgesi verilecekti, ne oldu? Verilen var mı?

Maalesef o konuda herhangi bir ilerleme kaydedilmedi. Türkiye’de Türk Standartları’na uygun ve erişilebilirlik kılavuzu çerçevesinde hiçbir otel olmadığı için herhangi bir belgeli otel yoktur. Biz bu konuda danışmanlık vermek için çeşitli otellere teklifte bulunduk. Türkiye’nin ilk erişilebilirlik belgeli oteli olmaları için yaptığımız görüşmelerden de sonuç alamadık.

Böyle bir sertifikaya sahip turizm işletmesi cirosunu ne kadar arttırır?

Engelli ve yaşlı bireylerin çoğunluğu turizmde çok sıcak ve çok soğuk havaları tercih etmezler. Genellikle bahar aylarını tercih ederler. Bu durum turizm işletmelerinin sezonlarının uzamasına ve yoğun sezon dışında da müşteri alabilmelerine imkan sağlar. Verecekleri hizmetlere göre de cirolarına ve karlılıklarına katma değer oluşur.

Avrupa ve gelişmiş ülkelerde bu konuda ilerleme var mı? Engelliler için bir turizm cenneti var mı? Avrupa’da engellilerin turizm harcamalarıyla ilgili veri var mı?

Engelsiz erişilebilir turizm konusunda tam olarak gelişme kaydetmiş herhangi bir ülke yoktur. Çünkü öncelikle ulaşım erişilebilirliğinin, kent mimarisindeki erişilebilirliğin ve iletişim erişilebilirliğinin tam olarak sağlayabilen bir ülke yoktur. Bununla birlikte başta ulaşım erişilebilirliği olmak üzere İngiltere, İtalya, İspanya, Almanya ve Fransa’da konuyla ilgili kısmen ilerleme kaydedilmiştir.

Avrupa’da seyahat eden engelli potansiyelinin turizm harcamalarının 300 milyar Euro’dan fazla olduğu söylenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde engelli nüfusunun 80 milyona yaklaştığı ve bu kesimin harcama gücünün 200 milyar dolara yaklaştığı ifade ediliyor. Tüm bu potansiyele rağmen Türkiye’de hala bu konuda gerekli ve yeterli adımlar atılmıyor.

15 MİLYO ENGELLİ TURİST POTANSİYELİ VARDIR

Türkiye’de yerli ya da yabancı engelli turist potansiyeli nedir?

Türkiye’de nüfusun yüzde 12’si engelli olarak kayıtlıdır. 12 ile 14 milyona yakın engelli içerisinde tatil yapabilecek maddi imkana sahip engelli sayısı 7 milyon civarındadır. Yanlarında en az bir refakatçi olduğu düşünüldüğünde en a 15 milyonluk engelli turist potansiyeli vardır.

Son araştırmalar Avrupa’da engelli hale gelmiş, hareket zorluğu yaşayan yaşlılarla birlikte 130 milyon kişinin yaşadığını ortaya koyuyor. Yanlarında bir veya birkaç kişinin refakatiyle seyahat ettikleri düşünüldüğünde bu sayının 300 milyona yaklaştığı söylenmektedir.

Türkiye’de bir engelli tek başına tatil yapabilir mi?

Tek başına tatil yapabilme engelli bireyin bağımsız yaşayabilme yetisine ve engel durumuna göre değişkenlik gösterir. İşitme engelliler, baston kullanan ortopedik engelliler, tek kolunu kullanabilen ortopedik engelliler tek başlarına tatil yapabilirler. Ulaşım erişilebilirliği, iletişim erişilebilirliği ve mimari- fiziki engelleri nedeniyle tek başına tatil yapabilen engelli sayısı yok denecek kadar azdır.

Engelsiz turizm için Türkiye’de turizm tesislerinde olmazsa olmaz, yapılması gereken en acil eylem nedir?

Engelsiz turizmin, milyonlarca insanın hakkı ve talebidir. Bu anlayışla: işletmenin lokasyon olarak herkes için ulaşılabilir olmasına, farklı gereksinimlere sahip bireyler içinde erişilebilir standartlara uygun olmasına özen gösterilmelidir.

Görme engelliler için mimari ve fiziki düzenlemeler, sesli uyarıcılar, sesli bilgilendirmeler, sesli acil yönlendirmeler yapılması sağlanmalıdır. Sesli menü veya Braille menü oluşturulmalıdır.

Otel bilgi broşürleri sesli anlatımla ve Braille alfabesi ile hazırlanmalıdır. Görme engelliler için asansör butonları Braille alfabesi ile belirtilmelidir ve asansörde sesli yönlendirici olmalıdır. Görme engellileri açık alanlarda tehlikelerden korumak için gerekli yerlere hissedilebilir uyarı yüzeyleri döşenmelidir.

Ortopedik engelliler için kapı genişlikleri erişilebilirlik mevzuatı standartlarına uygun şekilde olmalıdır. Ortopedik engelliler için erişilebilirlik mevzuatına uygun şekilde engelli otopark alanı oluşturulmalıdır. Havuzlara giriş için havuz lifti yapılmalıdır. Denize girişler için tekerlekli sandalye kullanıcılarının sandalyelerini üzerinde sürebilecekleri standartlara uygun yüzeyler yapılmalıdır.

Masa düzenini oluştururken tekerlekli sandalye kullanıcılarının rahat kullanımı için en az 70 cm yüksekliğinde altı boş masalar tercih edilmelidir. Masa aralıklarında en az 90 cm yürüme boşluğu bırakılmalıdır. Tekerlekli sandalye kullanıcıları için erişilebilirlik mevzuatına uygun tuvaletler yapılmalıdır.

İşitme engelli bireyler için her yere görsel yönlendirmeler ve uyarıcılar koyulmalıdır. Otel bilgileri işaret diliyle oda ekranlarında ve toplu ekranlarda anlatılmalıdır. Otelde çalışanlar işaret dili eğitimi almalıdır.

Dünyanın en iyi otelleri hazırlanıyor, Türkiye’den de oteller listeye giriyor. Bu liste hazırlanırken erişilebilirlikle ilgili konulara dikkat ediliyor mu? Edilmiyor ise Türkiye’den bu listeye girebilecek otel var mı?

TUİ’nin kendi müşterilerinin kaldıkları otelleri oylamasıyla belirlenen en iyi 100 otel listesinde Türkiye’den 19 otel olduğunu görüyoruz. Bizim yaptığımız incelemelerde söz konusu 19 otelde dahi erişilebilirlik mevzuatına uygun bir otel olmadığını gördük. Burada TUİ sadece engeli olmayan kişileri dikkate aldığını görüyoruz. Bu bir ayrımcılıktır. Umarım TUİ bu yanlışından döner.

Bu dönem biz de engelli turistler arasında kaldıkları tesislerle ilgili erişilebilirliğe tam uygun olan otelleri değerlendirmelerini isteyeceğiz. Daha sonra da bu otelleri içinde bulunduğumuz uluslararası ağlarda ücretsiz olarak bilgilendirme yapacağız.