Türkiye’nin Amaç Odaklı Şirketleri 100 Çizelgesi

2010’lu yılların ilk yarısında bir kitap okumuştum: Meaning Inc. (Anlam Şirketi), Yazarı Gurnek Bains. Şimdilerde yeniden gündeme geldi bu konu. Şirketlerin son dönemde ekonomik amaçların yanı sıra, sosyal amaçlar ve çevresel amaçlara da önem verdikleri bilinen bir gerçektir. Gerçekten de amaç (purpose) işletmecilikte önemli mi? Öyle gözüküyor. Accenture, Porter Novelli ve Gallup gibi araştırma şirketlerinin çalışmalarına göre, “küresel tüketicilerin yüzde 64’ü, amaçları konusunda etken iletişim yapan şirketleri/markaları daha ‘çekici’ bulduklarını paylaşıyorlarmış”; “genç kuşakların yüzde 72’si alışveriş yaparken amaç sahibi şirketleri yeğliyorlarmış”; “her on çalışandan dördüne göre, şirketlerinin amaçlarını güçlü bir şekilde sergilemesi, onların işlerini önemli hissetmelerine neden oluyormuş”.

Harvard Business School’da yapılan çalışmalara göre, amaç odaklı (anlam odaklı da denilebilen) şirketler büyümede daha iyi performans gösterdiği; çalışanların bu şirketlerde çalışmaya devam etme sürelerinin daha fazla olduğu ortaya çıkmış.

AMAÇ NE OLA Kİ?

Gerek şirketlerin, gerekse çalışanların amaç olarak benimseyebildikleri seçeneklere örnekler uzatılabilirse de kısaca birkaçı şunlar:

a.Toplumun gönencine katkıda bulunmak,

b.Dünyanın sürdürülebilir olmasına katkıda bulunmak,

c.Değer (fayda) üretmek,

d.Bilim dünyasına katkı sağlamak.

TÜRKİYE’DE BİR İLK ÇALIŞMA

Bu konuda bir çalışma ERA Research&Consultancy ve Kariyer.Net işbirliğinde Strateji.co kurucusu Selim Oktar danışmanlığında yapılmış. 6 ay süren çalışma yüzde 38’i kadın, ortalama yaşın 34 olduğu üst, orta ve alt kademeden çalışanlardan oluşan 1188 denek ile yürütülmüş.

Çalışmanın sonucuna göre, amacı bilinen şirketlerin oranı sadece yüzde 39! Katılımcıların hayattaki en temel amaçlarının ne olduğu sorusuna verilen yanıtların ilk iki sırasında “fayda yaratmak ve değer üretmek”, “katkı sağlamak” gibi soyut kavramlar çıkmış. Katılımcıların neredeyse yüzde 90’ı amacı olan bir şirkette çalışma eğiliminde çıkmış. Katılımcıların yüzde 83’ü bir ürün veya hizmet satın alırken anlamlı bir amaca sahip olan şirketi tercih etme eğilimini belirtmiş.  

Araştırmanın sonunda amacı olan “Anlam 100 Şirketleri” çizelgesi ortaya çıkmış. Çizelgenin tümüne ve çalışmayla ilgili ayrıntılı bilgiye FAST Company adlı derginin Haziran-Temmuz 2022 sayısından ulaşabilirsiniz, zaten kapak dosyası da bu.

ANLAM 100’ÜN İLK 10’U

Anlam 100 şirketler çizelgesinde ilk 10 şunlar: Koç Holding, Unilever Türkiye, Arçelik, LC Waikiki, İş Bankası, Aselsan, Baykar Teknoloji, Sabancı Holding, H&M, Google Türkiye. Çizelgedeki 100’üncü şirket de Yapı Merkezi. Kimi şirketlerin çizelgede alt sıralarda yer almalarının nedeni belki de bu şirketlerin amaçlarını anlatabilmedeki iletişim yetersizlikleri olabilir.

KATILIMCILAR ACABA ŞİRKETLERİN AMAÇLARINI NASIL TANIMLIYORLAR?

Bu sorunun yanıtına bir-iki örnek verelim: “Arçelik: İnovasyon ve sürdürülebilirlikte fark yaratmak”, “Aselsan: Savunma Sanayiinde dışa bağımlılığı ortadan kaldırarak ülkeye katkı sağlamak”, “LC Waikiki: İyi giyinme herkesin hakkı”. Meraklısı uzun açıklama için dergiye bakabilir.

SONSÖZ

Bir şirket amaç belirlerken Best Buy’ın eski Başkanı ve CEO’su Hubert Joly’nin dediği gibi şu sorulara yanıt arar: “Dünyanın neye gereksinmesi var?” “Şirketimizi benzersiz kılan nedir?” “Hangi konulara tutkuyla bağlıyız?” “Nasıl para kazanabiliriz?” Joly’nin bu konuda kaleme aldığı kitabı da anmadan geçmeyelim: İşletmenin Kalbi, Gelecek Çağda Liderlik İlkeleri (The Heart of Business).