Uluslararası Kooperatifçilik Günü: Daha İyi Bir Dünya İnşa Etmek

2 Temmuz günü Uluslararası Kooperatifçilik Günü (UKG: Coops Day) idi. Bu yıl dünyanın her yerinde UKG’nin 100. Yıldönümü kutlandı. Birleşmiş Milletler’in (BM) Uluslararası Kooperatifçilik Yılı ilan ettiği 2012’den bu yana kooperatifler, dünyayı daha iyi bir yer yapma konusunda benzersiz katkılarını gösterdiler.

2022 UKG ANA TEMA

2022 yılında da UKG’nin ana tema çerçevesinde belirlenen savsöz şu oldu: “Kooperatifler Daha İyi Bir Dünya İnşa Ederler”
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, dünyayı şöyle uyarıyor: “Dünyamız bir uçurumun eşiğinde ve yanlış yönde davranılıyor; tekrar güveni inşa etmeli, umudu yeşertmeliyiz; bunun için işbirliğine (kooperasyon), diyaloğa ve anlayışa gereksinmemiz var”.
Uluslararası Kooperatifler Birliği (UKB : ICA) Genel Direktörü Bruno Roelants buna karşılık şunu belirtiyor: “Kooperatifler Guterres’in uyanma alarmına yanıt veriyor. Yaklaşık iki yüzyıldır, kooperatifler dünyayı bu yöne çekmeye çalışıyor. ICA’nın Aralık 2021’de yapılan 33. Dünya Kooperatif Kongresi’nde bu hususa özellikle vurgu yapıldı. Kooperatiflerin kimliklerinde dünyanın sorunları konusunda eyleme geçmek biçiminde bir sıçrama gündem başlığı olmuştu”.

UKB: İNSAN MERKEZLİ İŞ MODELİ

UKB, dünyanın her yerindeki kooperatifçileri, “insan merkezli iş modelini yaymaya çağırıyor. Kooperatiflerin “kendine yardım, özsorumluluk, demokrasi, eşitlik, denkserlik (hakkaniyet) ve dayanışma gibi değerleri” ile “etik değerlere (dürüstlük, açıklık, sosyal sorumluluk ve diğerlerini esirgeme)” dayalı bu iş modeli ile daha iyi bir dünya inşa edilmektedir.

KOOPERATİFLERİN DÜNYADA ROLLERİ

Dünyanın her tarafında, ekonominin birçok sektöründe kooperatifler, krizlere karşı dirençlilik/ dayanıklılık konusunda ortalamaya göre daha iyi olduklarını kanıtlamışlardır.
Kooperatifler dünyada şu gelişmelere öncülük ediyorlar:
Ekonomik katılımcılık/ çevresel bozulma ve iklim değişikliğine karşı savaşım/ iyi işler ortaya çıkarmak, üretmek/ gıda güvenliğine katkıda bulunmak/ yerel topluluklarda finansal sermayeyi korumak/ etik değer zincirleri inşa etmek/ insanların maddi koşullarını ve güvenliğini geliştirmek/ pozitif barışa katkıda bulunmak.

TÜRKİYE’DE KOOPERATİFÇİLİK: NEREYE?

İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) ve Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi, kooperatifçilik konusunda ortak bir rapor yayınlamışlar: “Sosyal Dayanışma Ekonomisi İçin Güçlü Kooperatifçilik”. Raporda belirtildiğine göre 60 bin dolayında kooperatifin olduğu Türkiye’de, kooperatifçilik hareketi odağında gözlenen gelişmeler şöyle:
Kooperatifler sayıca artıyorlar/ Kimi sektörlerde (tarım-gıda vb.) önemli aktör oluyorlar/ Farklı faaliyet alanlarında yeni kooperatif türleri kuruluyor (enerji kooperatifleri vd.)/ Yerel yönetimler ve kooperatifler arasında farklı işbirliği modelleri gelişiyor (Tire Süt Kooperatifi örneği vd.)/ Kadın kooperatifleri artıyor/ Tarım ve gıda konusunda tüketici kooperatifleri artıyor/ Kooperatifler E-Ticaret alanında daha fazla yer alıyorlar/ Gençlerin mesleki gereksinmeleri için kooperatifleşmeleri artıyor/ Dezavantajlı (eşitsizlik ve engellilik vd.) durumları olanlar kooperatifleşiyorlar/ Gelenekselin ötesinde sosyal kooperatifçilik artıyor/ Kooperatiflerle birlikte diğer girişim ve toplulukları da kapsayan sosyal ve dayanışma ekonomisi alanı genişliyor.

SONSÖZ

Kooperatifçilik 21. Yüzyılda sürdürülebilir ekonominin temel konusudur ve kooperatifler doğa dostu ve toplum-insan dostu ekonomi çadırının ana direğidir. Bu yüzden geleceğini tasarımlamak isteyen toplumların ve onu yönetmeye niyetlenen siyasal partilerin bu konuya önem vermeleri kesin bir gerekliliktir.

OKUMA ÖNERİSİ:

Aydınlık’a yazar olarak kazanılmasına aracılık yapmaktan mutluluk duyduğum ama bu dünyadan erken göçen bir değer olan Prof. Dr. Erkan Rehber’in “Kooperatifçilik” adlı kitabı (Ekin Yayınevi yayını) konusundaki en iyi yapıtlardan biridir. Eski yazıları da web sitemizde mevcuttur, okuyabilirsiniz.