Üniversite tercihleri 2021 (1)

2 milyon 607 bin 903 kişinin başvurduğu YKS sonuçları açıklandı. 5-13 Ağustos 2021 tarihleri arasında tercih başvuruları yapılacak. Adaylardan bir programa kayıt hakkı kazananların kayıt işlemleri de 1-7 Eylül haftasında gerçekleştirilecek. Bu işlem gençlerin gelecekte ekonomik yaşamda nasıl bir rol üstleneceklerine ilişkin çok önemli bir kilometre taşıdır. Başka meslek okuyup, başka iş yapanların oluşturdukları hem kişisel hem de azgelişmişliğe özgü ulusal israf ve kalite sorunları ayrı ve önemli bir yazı konusu! Biz de bu tercihlerle ilgili kimi uyarı ve önerilerde bulunacağız.

YAYGIN TERCİH HATALARI

Kimi gençler ÖSYM’nin Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu ya hiç bilmiyorlar, ya da okuyup incelemeyebiliyor. İncelemeyince de örneğin, özel koşullar gerektiren programların seçiminde hatalar gırla gidiyor.

Adaylar sınav sonuç belgesini iyi incelemeli, puan türleri, başarı sırası, yerleştirme puanı konularını karıştırmamalı. Başarı sıralaması yerine puana göre tercih yapmak yaygın bir hata.

Kişi kendini ve özendiği mesleği yeterince tanınmadan tercih yapılabiliyor. Program iyi incelenmeyebiliyor. Üniversite tercihi tek değişkenle (örneğin burs) yapılabiliyor.

Şimdi bunlara kısaca bakalım.

KENDİNİ TANIMAK: ÇOKLU ZEKA KURAMI (ÇZK)

Aday kendini tanımak için çoklu zekâ testleri uygulamalı ve kendi profiline uygun meslekleri belirlemelidir. H. Gardner’ın ÇZK’na göre her insanda sözel/dilbilimsel zekâ, mantıksal/matematiksel zekâ, müzikal/ritmik zekâ, bedensel/hareketsel zekâ, uzamsal/görsel zekâ, sosyal zekâ, içsel zekâ ve doğacı zekâ olmak üzere sekiz farklı zekâ türü bulunur. Bir de “varoluşsal zekâ” gündeme geldi.

Üniversite öğrencilerinin seçtiği meslekler ile zekâ türleri arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmalarda; kimi öğrencilerin ise seçimlerine kıyasla zekâ türlerine daha uygun mesleklerin olduğu saptanmıştır. Kimilerinin de farklı iki-üç zekâ türünde eşit derecede olup, bunlardan birine yönelik mesleği -bilinçli ya da bilinçsizce- seçebildiği gözlenmiştir.

ZEKÂ BOYUTLARI VE MESLEKLER

1) Sözel – Dilsel Zekâ: Dil kullanım becerisi gerektiren alanlardır.

Sahne sanatları, hukuk, medya ve yeni medya-iletişim, tarih, edebiyat, siyaset bilimleri, satış, mütercimlik, eğitim vb.

2) Sayısal – Mantıksal Zekâ: Genellikle mühendislik alanlarıdır.

İnşaat, makine, bilgisayar, uzay, fizik, kimya, matematik, elektrik – elektronik, nükleer mühendislik, ekonomi, finans, istatistik vb.

3) Görsel – Uzamsal Zekâ: Gözlerini daha ön planda kullanan kişilerin alanlarıdır.

Grafik, görsel sanatlar, mimarlık, iç mimarlık, moda tasarımı, giyim üretim teknolojisi, sinema-TV, resim-heykel, endüstri mühendisliği, havacılık (özellikle pilotluk), şehir planlamacılığı vb.

4) Bedensel – Kinestetik Zekâ: Kaslarının hakimiyetine ve mimiklerine tam egemen olan kişilerin alanlarıdır.

Konservatuar dans bölümü, tiyatro, teknisyen, tıp-sağlık meslekleri, beden eğitimi öğretmenliği vb.

5) Ritmik Zekâ: Müzikal zekâ aslında birçok zekayı içine almaktadır. Notaların matematiksel uyumu için sayısal zekâ, müzik aletlerinin kullanımı için bedensel zekâ, iç dünyasını yansıtabilmesi açısından içsel zekâ, sözlerdeki ritmi yakalayabilmeleri açısından sözel zekâ alanlarından beslenen bileşik bir zekâdır gerçekten.

İlgili mesleklerin başında müzikle ilişkili meslekler gelir. Konservatuardaki muhtelif bölümler, ayrıca ses mühendisliği de bu kapsamdadır.

6) Doğacı Zekâ: Doğa ile ilgilenen bilimlerde başarı gösterirler.

İlgili meslekler şunlar olabilir: Ziraat mühendisliği, veterinerlik, meteorolog, biyolog, jeolog, coğrafya, zoolog, turizm, çevre bilimci.

7) İçsel Zekâ: Bu zekâ kişinin kendini daha iyi tanımasını sağlar. Bu zekâya sahip kimseler hümanizme katkı sunacak mesleklerde daha başarılı olurlar.

Bu mesleklere örnek olarak, rehberlik ve psikolojik danışmanlık (PDR), psikolog, sosyal hizmet uzmanlığı, psikoterapistlik, hemşirelik, girişimcilik bölümü (özellikle sosyal girişimcilik konusunda uzmanlaşmak) vb. verilebilir.

8) Sosyal Zekâ: Diğer kimseler ile daha fazla iletişim kurması gerekilen alanlara ait zekâ boyutudur. İlgili meslekler, öğretmenlik, sosyolog, sosyal-psikolog, PDR, kamu yönetimi ve siyaset bilimi, halkla ilişkiler ve iletişim, turist rehberliği, sekreterlik, sosyal hizmetler uzmanlığı, işletme yönetimi vb.dir.

Devamı haftaya!