WEF Küresel Riskler Raporu 2024

Dünya Ekonomik Forumu (DEF – İngilizce WEF) 15-19 Ocak 2024’te ünlü Davos Zirvesi’ni gerçekleştirdi.

GÜNDEM

Dünyanın en varlıklı, ünlü ve iş dünyasının liderlerinin katıldığı Dünya Ekonomik Forumu'nun bu yılki zirvesi "Güvenin Yeniden İnşası" ana temasıyla gerçekleştirildi. Bu yıl 54. kez düzenlenen zirveye, 120 ülkeden 2 bin 800'den fazla iş insanı, siyasetçi, akademisyen ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi katıldı. Zirvede küresel sorunları konuşmak için 300'ü aşkın oturum yapıldı.

KÜRESEL RİSKLER RAPORU

2021 Küresel Riskler Raporu 2024 için yapılan Küresel Risk Algısı Araştırması’nda (aşağıda görüldüğü üzere) beş öbekte 34 küresel risk incelenmiş. Raporda, gelecek 10 yılda gerçekleşmesi halinde çeşitli ülkelerde ve kesimlerde önemli olumsuz etki yaratması beklenen belirsiz bir olay veya koşul “küresel risk” olarak tanımlamaktadır.

İKTİSADÎ RİSKLER

Varlık balonu patlamaları; Stratejik kaynaklarda yoğunlaşma; Borç; Tedarik zinciri açısından sistematik olarak önemli bozulma ve kesintiler; Kritik altyapılarda bozulmalar; Ekonomik gerileme (durgunluk ya da küçülme); Kayıt dışı ekonomik etkinliklerin çoğalması; Enflasyon; Yetenek ve/veya işgücü açıkları.

ÇEVRESEL RİSKLER

Biyoçeşitlilik yitimi ve ekosistem çöküşü; Yeryüzü sistemlerinde kritik değişimler; Aşırı hava olayları; Doğal kaynak eksiklikleri; Hava ile ilgisiz doğal afetler; Kirlilik.

JEOPOLİTİK RİSKLER

Nükleer, biyolojik ve kimyasal hasarlar; Jeoekonomik sorunlarla (ekonomik yaptırımlar, kontroller, gümrük oranları vb.) karşılaşma; Devletlerarası silahlı çatışmalar; Devletler arası ilişkilerde şiddet; parçalanma; Terör saldırıları.

SOSYAL RİSKLER

Enflasyon; İnsan haklarında aşınma; Ekonomik fırsat eşitsizliği veya yokluğu; Enfeksiyon hastalıkları; Kamusal altyapıda başarısızlık; İstenç dışı göç; Toplumsal kutuplaşma; İşsizlik.

TEKNOLOJİK RİSKLER

Yapay zeka (YZ İngilizcesi ile AI) teknolojilerinin yaratabileceği olumsuz sonuçları; Öncü teknolojilerin ters sonuçları; Sansür ve gözetim; Sibergüvenlik; Yanlış bilgi (misinformation) ve yanıltıcı bilgi (disinformation); teknolojik güçteki yoğunlaşma.

BU YILKİ RAPORUN DÖRT ANA BİLEŞENİ

Bu yılki Rapor’da önümüzdeki 10 yıllık perspektifte küresel riskleri maddî olarak biçimlendirecek ve bu küresel risklerin yönetimi için belirleyici olacak dört sistemik element saptanmış. Bunlar şöyle: İklimsel değişim; Nüfusbilimsel çatallanma; Teknolojik hızlanma; Jeostratejik değişiklik. Bu elementler belirsizlik ve değişkenlilik nitelikleriyle karakterize olmuş gözükmektedirler.

ETKİSİ BÜYÜK OLABİLECEK İLK 10 RİSK

Gerçekleştiğinde en çok etki yaratacak 10 risk, 2 yıllık ve 10 yıllık perspektiflerde şöyle saptanmış:
a) 2 Yıllık kısa dönemde sırayla: Yanlış bilgi (misinformation) ve yanıltıcı bilgi (disinformation); Aşırı hava olayları; Toplumsal kutuplaşma; Siber güvenlik; Devletlerarası silahlı çatışmalar; Ekonomik fırsat eşitsizliği veya yokluğu; Enflasyon; İstenç dışı göç; Ekonomik gerileme (durgunluk ya da küçülme); Kirlilik.
b) 10 Yıllık dönemde ise sırayla: Aşırı hava olayları; Yeryüzü sistemlerinde kritik değişim; Biyoçeşitlilik yitimi ve ekosistem çöküşleri; Doğal kaynak eksiklikleri; Yanlış ve yanlış bilgilendirme; Yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin yaratabileceği olumsuz sonuçlar; İstenç dışı göç, Siber güvenlik, Toplumsal kutuplaşma ve Kirlilik biçiminde sıralanıyor.

TOPLANTIDAN BAŞLIKLAR

DEF’in yazılı ve işitsel içerik yöneticisi Gayle Markowitz’e göre Zirve’de konuşulanlardan 4 kritik ders çıktı:
1. Küresel işbirliği ve güvenlik: Liderler iklim değişikliği ve yapay zeka gibi küresel güvenlik sorunları için küresel işbirliği ile hareket etmeli.
2. Büyüme için yeni bir model: 2024’de küresel ekonomiyi birçok unsur ve riskler biçimlendirecek. Normal olmayan bir sürece doğru ilerlediğimiz vurgulanırken, üretkenliği eşitlik ve sürdürülebilirlikle dengeleyen yeni bir büyüme modeli dile getirildi. Hatta YZ’dan yararlanılan, cinsiyet eşitliği, iklim değişikliği “yeni bir refah paradigması” önerildi; “serbest ticaret kapitalizmi” savunusu yapıldı.
3. Yapay Zeka: Fırsatlar ve meydan okumalar. Üretken YZ (GAI)’nın Sanayi Devrimi’nin 4. Evresi için bir buhar motoru olabilme olasılığı tartışma masaya yatırıldı. İnsanların daha iyi araçlara sahip olacaklarının altı çizildi.
4. İklim değişikliğiyle başedebilmek ve yeni enerji sistemleri oluşturmada hız: Bu konuda kurtuluşun yolunun ivedi davranmaktan geçtiğinin altı çizildi. Sahip olunan teknolojinin daha hızlı kullanılması vurgulandı. Enerji verimliliği gündeme geldi. DEF’te tüm bu risklere karşı, 2021’de de büyük sıfırlama ile –ekonomik, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik- kurulacak “paydaş kapitalizmi” önerilmişti.

TÜRKİYE’DEKİ YÖNETİCİLERİN ALGISINA GÖRE EN ÖNEMLİ 5 RİSK

Rapor’da ülkelere göre ankette çıkan en önemli 5 Risk de listelenmiş. Ülkemizdeki yöneticilere göre en önemli 5 risk şöyle çıkmış:
1. Ekonomik gerileme;
2. İstenç dışı göç;
3. Eşitsizlik (servet, gelir);
4. Toplumsal kaynaşmadaki aşınma;
5. Sansür.
SONSÖZ : Normal olmayan yeni normal için sosyal paydaşlar kapitalizmi mi yoksa eko-toplumcu düzen mi paklar bu mafyatik kapitalizmi? Yanıt soruda gizli aslında!