Yapay zeka DeepSeek'e gidiyor

Çoğu okuyucu haberi şimdiye kadar öğrenmiştir. Çinli bir yapay zeka (YZ) şirketi olan DeepSeek, OpenAI, Anthropic ve Meta gibi şirketlerin en iyi modelleriyle karşılaştırılabilir bir yeteneğe sahip olan, ancak son derece düşük bir maliyetle ve son teknoloji GPU çiplerinden daha azını kullanarak eğitilen R1 adlı bir YZ modeli yayınladı. DeepSeek ayrıca modelin detaylarını, başkalarının kendi bilgisayarlarında ücretsiz olarak çalıştırabilmesine yetecek kadar kamuoyuna açıkladı.

DeepSeek, ABD'nin Muhteşem Yedili yüksek teknoloji şirketlerini su hattının altından vuran bir torpidodur. DeepSeek, Nvidia'nın en yeni ve en iyi çiplerini ve yazılımını kullanmadı; Amerikalı rakiplerinin aksine YZ modelini eğitmek için büyük harcamalar yapmasını gerektirmedi; ve bir o kadar da faydalı uygulama sunuyor.

TEKEL OLDUKLARINI DÜŞÜNÜYORLARDI

DeepSeek R1'i, ABD yaptırımlarının Çin'e ihraç edilmesine izin verdiği Nvidia'nın daha eski, daha yavaş çipleriyle inşa etti. ABD hükümeti ve teknoloji devleri, daha iyi çipler ve YZ modelleri üretmenin getirdiği büyük maliyetler nedeniyle YZ geliştirmede tekel olduklarını düşünüyorlardı. Ancak şimdi DeepSeek'in R1'i, daha az parası olan şirketlerin yakında rekabetçi YZ modelleri çalıştırabileceğini gösteriyor. R1 çok düşük bir bütçeyle ve çok daha az bilgi işlem gücüyle kullanılabiliyor. Dahası, R1, kullanıcıların modeli sorguladığı ve yanıtlar aldığı YZ jargonu olan “çıkarım” konusunda rakipleri kadar iyi. Ve her türden şirket için sunucularda çalışır, böylece OpenAI gibilerinden büyük fiyatlarla “kiralamalarına” gerek kalmaz.

En önemlisi, DeepSeek'in R1'i açık kaynak kodludur, yani kodlama ve eğitim yöntemleri herkesin kopyalamasına ve geliştirmesine açıktır. Bu, OpenAI ya da Google'ın Gemini'sinin karlarını maksimize etmek için bir kara kutu içine kilitledikleri özel sırlara gerçek bir darbedir. Buradaki analoji, markalı ve jenerik ilaçlarla ilgilidir.

GEREKSİZ HARCAMALAR

ABD YZ şirketleri ve yatırımcıları için en büyük sorun, yeterince başarılı sonuçlar elde etmek için pahalı çiplerin katlarını barındıracak devasa veri merkezleri inşa etmenin gerekli olmayabileceğinin görülmesidir. Şimdiye kadar ABD'li şirketler devasa harcama planlarını hızlandırıyor ve bunun için mega miktarlarda fon toplamaya çalışıyorlardı. Nitekim DeepSeek'in R1'inin haberlere yansıdığı pazartesi günü, Meta 65 milyar dolarlık bir yatırım daha yapacağını duyurdu ve sadece birkaç gün önce Başkan Trump, sözde Stargate projesi kapsamında teknoloji devlerine 500 milyar dolarlık hükümet sübvansiyonu yapılacağını açıkladı. İronik bir şekilde Meta CEO'su Mark Zuckerberg, "Küresel YZ standardını Çin'in değil ABD'nin belirlemesini istiyoruz" diyerek yatırım yaptıklarını söyledi. Aman Tanrım.

Şimdi yatırımcılar bu harcamaların gereksiz olduğundan ve daha da önemlisi DeepSeek'in YZ uygulamalarını onda bir maliyetle sunabilmesi halinde Amerikan şirketlerinin karlılığına darbe vuracağından endişe ediyor. YZya yönelik en büyük teknoloji hisselerinden beşi - yonga üreticisi Nvidia ve hiper ölçekleyiciler olarak adlandırılan Alphabet, Amazon, Microsoft ve Meta Platforms - bir gün içinde borsa değerlerinden neredeyse 750 milyar dolar kaybetti. Ve DeepSeek, Muhteşem Yedili'nin devasa 'ölçek büyütmesinden' faydalanmayı bekleyen veri merkezi şirketleri ile su ve elektrik operatörlerinin karlarını tehdit ediyor. ABD'deki borsa patlaması büyük ölçüde 'Muhteşem Yedili'de yoğunlaşmıştır.

Peki DeepSeek ABD teknoloji hisselerindeki devasa borsa balonunu patlattı mı? Milyarder yatırımcı Ray Dalio öyle düşünüyor. Financial Times'a verdiği demeçte Dalio, "fiyatlandırma, faiz oranı riski ile aynı anda yüksek seviyelere ulaştı ve bu kombinasyon balonu patlatabilir... Şu anda döngüde bulunduğumuz yer, 1998 veya 1999 yılları arasında bulunduğumuz yere çok benziyor" dedi. "Başka bir deyişle, kesinlikle dünyayı değiştirecek ve başarılı olacak büyük bir yeni teknoloji var. Ancak bazı insanlar bunu yatırımların başarılı olmasıyla karıştırıyor."

Ancak durum böyle olmayabilir, en azından henüz değil. YZ çip şirketi Nvidia'nın hisse senedi fiyatı bu hafta düşmüş olabilir, ancak 'tescilli' kodlama dili Cuda hala ABD endüstri standardı. Hisseleri yaklaşık yüzde 17 düşmüş olsa da, bu sadece Eylül ayındaki (çok, çok yüksek) seviyesine geri getiriyor.

Enflasyondaki düşüşün tersine dönmesi nedeniyle ABD Merkez Bankası Fed'in faiz oranlarını yüksek tutması gibi diğer faktörlere ve Trump'ın enflasyonu körükleyecek gümrük vergisi ve göç tehditlerine devam edip etmeyeceğine bağlı olacaktır.

YAPTIRIMLAR ABD’Yİ ETKİLİYOR

Trump'a yalakalık yapan teknoloji oligarklarını kızdırması gereken şey, ABD'nin Çinli şirketlere uyguladığı yaptırımların ve çip ihracatına getirdiği yasakların Çin'in ABD ile teknoloji ve çip savaşında daha fazla ilerleme kaydetmesini engellememiş olmasıdır. Çin, Biden yönetimi tarafından getirilen ve kendisini hem en güçlü çiplerden hem de bunları yapmak için gereken gelişmiş araçlardan mahrum bırakmayı amaçlayan ihracat kontrollerine rağmen YZ alanında teknolojik sıçramalar yapmayı başarıyor.

Çinli teknoloji şampiyonu Huawei, çıkarım çipleri konusunda Nvidia'nın Çin'deki birincil rakibi olarak ortaya çıktı. Ve Nvidia GPU'larında eğitilen modelleri Ascend çiplerinde çıkarım yapmak üzere uyarlamak için DeepSeek de dahil olmak üzere YZ şirketleriyle birlikte çalışıyor. "Huawei daha iyiye gidiyor. Hükümet büyük teknoloji şirketlerine çiplerini satın almaları ve çıkarım için kullanmaları gerektiğini söylediği için bir açılımları var." diyor Pekin'deki bir yarı iletken yatırımcısı.

Bu da Çin'in teknoloji ve teknoloji becerilerine yönelik devlet öncülüğündeki planlı yatırımlarının, mogullar tarafından yönetilen devasa özel teknoloji devlerine güvenmekten çok daha iyi sonuç verdiğinin bir başka göstergesidir. Ray Dallo'nun dediği gibi: "Sistemimizde, genel olarak, devlet tarafından zorunlu kılınan ve devlet tarafından etkilenen faaliyetlerin olacağı daha endüstriyel-kompleks tipi bir politikaya geçiyoruz, çünkü bu çok önemli... Kapitalizm tek başına - tek başına kar güdüsü - bu savaşı kazanamaz."

10 KAT ELEKTİRİK TÜKETİMİ

Bununla birlikte, YZ devleri henüz titanik değil. Veri merkezlerine ve daha gelişmiş çiplere giderek daha fazla milyarlar aktararak ölçek büyütmeye devam ediyorlar. Bu da bilgisayar gücünü katlanarak tüketiyor.

Ve elbette, ana akım iktisatçıların kibarca dışsallıklar olarak adlandırdıkları şey dikkate alınmamaktadır. Goldman Sachs tarafından hazırlanan bir rapora göre, bir ChatGPT sorgusu, bir Google arama sorgusunun yaklaşık 10 katı kadar elektriğe ihtiyaç duyuyor. Araştırmacı Jesse Dodge, YZ sohbet robotlarının kullandığı enerji miktarını hesapladı. "ChatGPT'ye yapılan bir sorgu, yaklaşık 20 dakika boyunca bir ampulü yakabilecek kadar elektrik kullanıyor" diyor. "Yani, milyonlarca insanın her gün böyle bir şey kullandığını hayal edebilirsiniz, bu gerçekten büyük miktarda elektrik anlamına geliyor." Daha fazla elektrik tüketimi, daha fazla enerji üretimi ve özellikle de daha fazla fosil yakıtlı sera gazı emisyonu anlamına geliyor.

Google'ın 2030 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma hedefi var. Şirket 2007'den bu yana, emisyonlarını karşılamak için satın aldığı karbon denkleştirmeleri nedeniyle şirket faaliyetlerinin karbon nötr olduğunu söylüyordu. Ancak 2023 yılından itibaren Google, sürdürülebilirlik raporunda artık "operasyonel karbon nötrlüğünü sürdürmediğini" yazdı. Şirket hala 2030'da net sıfır hedefine ulaşmak için çabaladığını söylüyor. Dodge, "Google'ın buradaki gerçek motivasyonu, yapabilecekleri en iyi YZ sistemlerini inşa etmek. Ve buna, YZ sistemlerini süper bilgisayarlara kadar giderek daha büyük veri merkezlerinde eğitmek gibi muazzam miktarda elektrik tüketimine ve dolayısıyla CO2 emisyonuna neden olan şeyler de dahil olmak üzere bir ton kaynak aktarmaya istekliler." diyor.

Bir de su var. ABD kuraklık ve orman yangınlarıyla karşı karşıya kalırken, YZ şirketleri çipleri korumak amacıyla mega veri merkezlerini soğutmak için derin suları emiyor. Dahası, Silikon Vadisi şirketleri ihtiyaçlarını karşılamak için su tedarik altyapısının kontrolünü giderek daha fazla ele geçiriyor. Örneğin araştırmalar, Microsoft'un veri tesislerinde ChatGPT-3'ü eğiten makineleri soğutmak için yaklaşık 700 bin litre su kullanılabileceğini gösteriyor.

YZ modellerinin eğitimi, bir Avrupa şehrinden 6 bin kat daha fazla enerji tüketiyor. Ayrıca, lityum ve kobalt gibi mineraller en çok motor sektöründeki bataryalarla ilişkilendirilse de, veri merkezlerinde kullanılan bataryalar için de çok önemlidir. Çıkarma işlemi genellikle önemli miktarda su kullanımını içermekte ve kirliliğe yol açarak su güvenliğini baltalayabilmektedir.

AGI NEDİR?

Open AI'nin önceki kar amacı gütmeyen kahramanı, ancak şimdi Microsoft için karını maksimize etmeye çalışan Sam Altman, evet, ne yazık ki kısa vadede 'ödünleşmeler' olduğunu, ancak AGI denilen şeye ulaşmak için bunların gerekli olduğunu savunuyor; ve AGI daha sonra tüm bu sorunları çözmemize yardımcı olacak, böylece 'dışsallıkların' ödünleşmesi buna değecektir.

AGI MI? Bu nedir? Yapay genelleştirilmiş zeka (AGI), YZ geliştiricilerinin kutsal kasesi. Bu, YZ modellerinin insan zekasının çok üzerinde 'süper zeki' olacağı anlamına geliyor. Altman, bu başarıldığında, YZnın sadece tek bir çalışanın işini değil, tüm işlerini yapabileceğini vaat ediyor: "YZ bir organizasyonun işini yapabilir." Bu, YZ makineleri her şeyin işletilmesini, geliştirilmesini ve pazarlanmasını üstlenirken, şirketlerdeki (hatta YZ şirketleri?) çalışanları ortadan kaldırarak karlılığı en üst düzeye çıkarmanın nihai noktası olacaktır. Bu, sermaye için kıyamet rüyasıdır (ancak emek için bir kabustur: iş yok, gelir yok).

Bu nedenle Altman ve diğer YZ patronları, DeepSeek mevcut modellerinin altını oydu diye veri merkezlerini genişletmekten ve daha gelişmiş çipler geliştirmekten vazgeçmeyecekler. Araştırma şirketi Rosenblatt teknoloji devlerinin tepkisini tahmin ediyor: "Genel olarak, harcamaların azaltılmasından ziyade, yapay genel zekaya doğru daha hızlı koşarak kabiliyetlerin arttırılması yönünde bir eğilim olmasını bekliyoruz." Süper zeki YZ hedefini hiçbir şey durdurmamalı.

Bazıları AGI'ye ulaşma yarışını insanlığın kendisine yönelik bir tehdit olarak görüyor. Berkeley'deki California Üniversitesi'nde bilgisayar bilimleri profesörü olan Stuart Russell, "Bu yarışa katılan CEO'lar bile, kim kazanırsa kazansın, bu süreçte insan neslinin tükenmesine neden olma olasılığının yüksek olduğunu, çünkü kendimizden daha zeki sistemleri nasıl kontrol edeceğimizi bilmediğimizi belirttiler" dedi. "Başka bir deyişle, AGI yarışı uçurumun kenarına doğru bir yarış."

İNSAN VE MAKİNE

Belki, ama ben insan zekasının yerini makine zekasının alabileceğinden şüphe duymaya devam ediyorum, çünkü bunlar farklı. Makineler potansiyel ve niteliksel değişimleri düşünemezler. Yeni bilgi bu tür dönüşümlerden (insan) gelir, mevcut bilginin genişletilmesinden (makineler) değil. Sadece insan zekası sosyaldir ve değişim potansiyelini, özellikle de insanlık ve doğa için daha iyi bir yaşama yol açan sosyal değişimi görebilir.

DeepSeek'in ortaya çıkışının gösterdiği şey, YZnın insanlığa ve sosyal ihtiyaçlarına yardımcı olabilecek bir düzeye kadar geliştirilebileceğidir. Ücretsiz, açık ve en küçük kullanıcı ve geliştirici için kullanılabilir. Kâr amacıyla ya da kâr elde etmek için geliştirilmemiştir. Bir yorumcunun belirttiği gibi: "Sanat ve yazı yazabilmem için YZ'nin çamaşırlarımı ve bulaşıklarımı yıkamasını istiyorum, çamaşırlarımı ve bulaşıklarımı yıkayabilmem için YZ'nin sanatımı ve yazımı yapmasını değil." Yöneticiler YZ'yi "birçok insanın YZ'nin kullanılmaması gerektiğini düşündüğü yaratıcı işler gibi şeyler pahasına yönetim sorunlarını kolaylaştırmak" için kullanıyorlar..... Eğer YZ işe yarayacaksa, bunun aşağıdan yukarıya doğru olması gerekir, aksi takdirde YZ işyerindeki insanların büyük çoğunluğu için işe yaramaz hale gelecektir."

Kâr elde etmek, işleri ve insanların geçim kaynaklarını azaltmak için YZ geliştirmek yerine, ortak mülkiyet ve planlama altındaki YZ, insan emeğinin saatlerini herkes için azaltabilir ve insanları sadece insan zekasının sağlayabileceği yaratıcı işlere konsantre olmak için zahmetten kurtarabilir. Unutmayın ki 'kutsal kase' bir Viktorya dönemi kurgusuydu ve daha sonra Dan Brown'ın da kurgusu oldu.