Yeşilçam’ın son ustalarından: Memduh Ün

Geçtiğimiz günlerde yitirdiğimiz Memduh Ün, Yeşilçam’ı Yeşilçam yapan son ustalardan, belki de en sonuncularından biriydi. 50’li yılların ortalarında başladığı yönetmenlik serüvenini uzun yıllar sürdürmüş, yalnızca Sinemacılar Kuşağı’nın değil, ondan sonraki tüm dönemlerin de önde gelen yönetmenleri arasında yer almıştır. Ün’ün sinema serüvenindeki bu uzun yıllara yayılan yönetmenliğinde, elbette ki yapımcı kimliğine sahip olması da önemli katkılar sağlamıştır.Her bir Yeşilçam ustasının ilk filmlerinde ele alıp işledikleri tema, sonraları onların neredeyse alamet-i farikası olmuş, sonra yaptıkları her filmde değilse önemli filmlerinde yinelenerek adeta onların sinemasıyla özdeşleşmiştir. Örneğin Metin Erksan hep tutkuların, saplantıların yönetmeni olarak tanınırken Halit Refiğ yasak aşkların yönetmeni olmuştur. Atıf Yılmaz için ise uzun bir süre, her bir türde film çekmesine rağmen, kasaba filmlerinin usta yönetmeni tanımlaması uygun görülmüştür. Bu tanımlamalar-yakıştırmalar içinde Memduh Ün’ün payına düşen ise, baş yapıtı “Üç Arkadaş” filminden ötürü, küçük insanların küçük dünyalarını yansıtan yönetmen denilmiş, o da bu tanımlamanın hakkını yaptığı birçok filmde vermiştir. Memduh Ün, yönetmenlik sürecinin başlangıcı olan 1955 ile 58 arasında çoğunlukla abartılmış melodramlar çekerek, Gürses ekolünün adeta bir takipçisi olmuştur. Çoğunlukla Muhterem Nur’un oynadığı ilk dönem filmlerinde, düşkün kadınları, aldatılıp yüzüstü bırakılan genç kızları, anasız babasız çocukları, aşk ve kıskançlık ya da intikam nedeniyle işlenen cinayetleri, sürekli acı çeken insanların hikâyelerini anlatarak tecimsel amaçlı filmler yapmıştır. Ama 1958’de kendi filmografisiyle taban tabana zıt bir projeyi gerçekleştirerek, hem kendisinin hem de o dönemin baş yapıtlarından biri sayılan “Üç Arkadaş”ı yaparak Türk sinemasının ustaları arasına girmiştir.
SİNEMA BİR MUCİZEDİRÜn; daha sonraki dönemlerde çocuk filmlerinin salgınına yardımcı olan Ayşecik, Edmond Morris’in “Tahta Çanaklar”ından esinlenerek Kırık Çanaklar, Orhan Kemal’in “Devlet Kuşu”ndan Avare Mustafa, “Sokakların Çocuğu”ndan Üç Tekerlekli Bisiklet filmlerini yaparak bir bakıma sinemasıyla örtüşen küçük insanların dünyasını yansıtmaya devam etmiştir. Zıkkımın Kökü ve 2005’de son çektiği filmi Sinema Bir Mucizedir ise Ün filmografisinde öne çıkan filmler arasında yer almıştır. Memduh Ün, sinemamızda, yoksul, kıstırılmış küçük insanların dünyasını, sevgi, dostluk, yardımlaşma ve hoşgörü ögeleriyle örtüştürerek anlatan usta yönetmenlerden biri olmuşturMemduh Ün’le yalnızca Yeşilçam’ın unutulmaz bir ustası değil, aynı zamanda o ve onun gibi ustaların bizlere yıllar yılı armağan ettikleri melodramlar da, Türk sinema tarihinin sayfalarında, gelecek kuşakların beğeni ve özlemle izleyecekleri yerlerini almıştır.