A+
A-
Yılın Kitapları - 2
Yayınlanma:
Güncellenme:
Bağlantıyı Kopyala
EŞİTSİZ KALKINMA VE KAPİTALİZM
Çok daha önemli ve içgörülü bir kitap ise Brezilyalı Marksist ekonomistler Adalmir Antonio Marquetti, Alessandro Miebach ve Henrique Morrone'a ait. “Eşitsiz Kalkınma ve Kapitalizm” (Unequal development and Capitalism) başlıklı kitapta yazarlar eşitsiz kalkınmanın kapitalizmin tanımlayıcı bir özelliği olduğunu savunuyor.
“Tarih boyunca, ülkeler ve bölgeler emek verimliliği büyümesinde farklılıklar gösterdi - yoksulluğun azaltılması ve kalkınmada önemli bir belirleyicidir - ve bazı ülkeler zaman zaman gelişmiş ekonomilerin verimlilik seviyelerine veya refahına yetişebilseler de diğerleri geride kalıyor.”
Küresel Güney ülkelerinin işgücü verimliliği ve dolayısıyla yaşam standartları konusunda asla 'aradaki farkı kapatamayacaklarını', çünkü Küresel Güney'deki sermayenin kârlılığının Küresel Kuzey'e kıyasla hızla eriyeceğini göstermektedirler.
Güçlü bir devlet müdahalesi olmadan, düşen kâr oranı ile emek verimliliğinin artırılması arasındaki çelişkinin üstesinden gelinemez. Yazarların belirttiği gibi, “Bu sorun birçok orta gelir tuzağı ülkesinde gözlemleniyor.
Bu durumlarda, devlet müdahalesi elzem hale geliyor ve Çin'de olduğu gibi kâr oranı düşerken bile yatırımı genişletiyor.” Aynen öyle. Çin'in şu anda ABD emperyalizmini çok korkutan arayı kapatma başarısı, düşen kârlılığın sermaye yatırımı üzerindeki etkisinin üstesinden gelen devlet öncülüğündeki yatırımlardan kaynaklanmaktadır.
(https://thenextrecession.wordpress.com/2024/07/17/feather-up-and-falling-behind/)
VASAL DEVLET – AMERİKA BRİTANYA'YI NASIL YÖNETİYOR?
Bu arada, gelişmiş kapitalist ekonomiler, finans sermayesi üretken sektörü sıkıştırdıkça, önemli bir gelişmede istikrarlı bir şekilde sona eriyor.
Bu, İngiltere için yeni bir kitap tarafından grafiksel olarak ortaya konmuştur, Angus Hanton son kitabı Vassal State – How America Running Britain'da, ABD şirketlerinin ve finansının İngiliz endüstrilerinin kalan büyük bölümlerinin sahibi olma ve kontrol etmede oynadığı baskın rolü göstermektedir.
Bu ABD devralması, Muhafazakar Thatcher'dan İşçi Partisi'nin Blair'ine kadar ardışık İngiliz hükümetleri tarafından kabul edilmiş ve hatta teşvik edilmiştir.
Hanton, Thatcher'ın görevdeki ikinci tam yılında, 1981'de, İngiltere hisselerinin yalnızca yüzde 3,6'sının yurtdışında sahip olunduğunu göstermektedir. 2020'ye gelindiğinde bu sayı yüzde 56'dan fazlaydı. ABD şirketlerinin Avrupa'da sahip olduğu tüm varlıkların yarısından fazlası İngiltere'dedir.
ABD şirketlerinin İngiltere'de, Almanya, Fransa, İtalya, Portekiz ve İsveç'teki çalışanlarının toplamından daha fazla çalışanı vardır. En büyük ABD şirketleri İngiltere'ye 700 milyar dolardan fazla mal ve hizmet satıyor, bu da İngiltere'nin toplam GSYİH'sinin dörtte birinden fazlasına denk geliyor.
(https://thenextrecession.wordpress.com/2024/11/19/private-equity-vampire-capital/)
MARX'IN KAPİTALİNİN İZİNDE
İncelenen bir sonraki kitaplar bizi Marksist ekonomi teorisine geri döndürüyor. “Marx'ın Kapitalinin İzinde: Marksist Politik Ekonomideki Tartışmalar ve 21. Yüzyıl Kapitalizmine Dersler” (In the Tracks of Marx’s Capital: Debates in Marxian Political Economy and Lessons for 21st Century Capitalism), Türkiye'den iki tanınmış Marksist ekonomistin önemli yeni bir kitabı.
Ahmet Tonak ve Sungur Savran, son 40 yılda yazdıkları ve Marx'ın kapitalist üretim biçiminin analizinin günümüze kadar gelişimini ve önemini 'izleyen' bir dizi eseri bir araya getiriyor.
Tonak ve Savran, Marx'ın Kapital'inin, Kapital'in analizini revize etme ve çürütme yönündeki moda girişimlerine rağmen, kapitalist üretimin hareket yasalarını anlamak için temel taş olmaya devam ettiğini ikna edici bir şekilde gösteriyor.
Kapital, çoğunluğun azınlığı sömürmesine dayanmayan, insanları ve doğayı işbirliği ve özgürlük dünyasında bir araya getiren, insanlık için yeni bir toplumsal oluşuma doğru bizi yönlendirmek için hâlâ tek projektör halinde.
(https://thenextrecession.wordpress.com/2024/10/12/tracking-marxs-capital/)
AZALAN KÂRLILIK VE ABD EKONOMİSİNDEKİ EVRİMİ
Ascension Mejorado ve Manuel Roman, ABD ekonomisini Marksist bir bakış açısıyla analiz eden ve bunu yaparken Marx'ın kârlılık yasasına ve kapitalist üretimdeki krizlerle olan temel ilişkisine daha fazla ampirik destek sağlayan bir kitap yazdılar.
“Azalan Kârlılık ve ABD Ekonomisinin Evrimi: Klasik Bir Bakış Açısı” Declining Profitability and the Evolution of the US Economy: A Classical Perspective) başlıklı eserde Mejorado ve Roman, okuyucuyu ABD ekonomisinden en son verileri kullanarak Marksist kriz teorisinde bir yolculuğa çıkarıyor.
En önemlisi, Mejorado ve Roman, yatırımların çökmesine ve nakit istiflenmesine yol açan şeyin kâr oranı ve kitlesindeki hareket olduğunu, bunun da 'efektif talepte' bir çöküşe neden olduğunu, tersinin geçerli olmadığını gösteriyor.
Marx'a göre toplam düzeyde atıl para talebindeki artış, kapitalist sınıfın bir bütün olarak yatırım ve üretimi kârlı görmemeye ikna edilmesiyle gerçekleşir. Bu şekilde Marx, etkili talep analizini kapitalist üretim ve büyümenin altında yatan temel faktörlerin analizine bağladı."
Yazarlar, 2012'den 2020'ye kadar olan dönemde, finansal olmayan kurumsal reel kâr kitlesinde bir durgunluk yaşandığında 'sessiz depresyon'a atıfta bulunmaktadır. Dolayısıyla Mejorado ve Roman 'sessiz depresyonun' sona ermesini beklemiyor.
"Uzun vadeli durgunluk yolu, reel sektörlerdeki düşük sermaye birikimi eğilimleri ve varlık balonlarını besleyen bankacılık iskeletindeki finansal kırılganlığın artması göz önüne alındığında, depresyonun "devam etmesi muhtemeldir."
EKONOMİK BÜYÜME VE UZUN DÖNGÜLER
Yunan Marksist ekonomistler Nikolaos Chatzarakis, Persefoni Tsaliki ve Lefteris Tsoulfidis, son verilerle uzun döngüler ile ekonomik büyümeye bakıyor ve kapitalizmdeki bu uzun döngüleri tespit etmeye çalışıyor.
Yazarlar, “Ekonomik Büyüme ve Uzun Döngüler” (Economic growth and long cycles) adlı kitaplarında mevcut ana akım büyüme modellerini eleştirel bir şekilde değerlendiriyor ve klasik politik ekonomi diye adlandırdıkları ancak özünde Marksist bir yaklaşım olan şeye dayalı olarak ekonomik büyüme teorisine alternatif bir yaklaşım sunuyorlar.
Kapitalist gelişimin “sistematik olarak hızlanan büyüme oranları ve büyümenin yavaşladığı ve bazen negatif hale geldiği benzer uzun ömürlü diğer dönemlerle karakterize edilen uzun genişleme dönemleri” biçimini aldığını savunuyorlar.
Yazarlar bize uzun döngülerin varlığına dair yeni kanıtlar sunuyor ve bunu yaparken bize 21. yüzyılda kapitalizmin uzun vadeli “sağlığı”na dair önemli bir gösterge sunuyorlar. Yazarların analizine göre, beşinci K döngüsü bu on yılın sonunda sona ermeli.
(https://thenextrecession.wordpress.com/2024/12/24/long-cycles/)
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ KAPİTAL
Ve son olarak iki çok faydalı ve eğitici eser: Biri kapitalizm üzerine; diğeri sosyalizm. İlk olarak Yoğunlaştırılmış Kapital'de (Capital Condensed) Colin Chalmers, Kapital'in üç cildinin anlaşılır, okunması kolay ve kısa bir versiyonunu sunuyor.
Okuyucuyu adım adım Marx'ın kategorileri ve tanımları ile bunların modern kapitalizmin karmaşık ağını nasıl oluşturduğuna götürüyor. Bence bu kitap ekonomiye aşina olmayan meraklılar için iyi bir eğitmen ki bunu başarmak çok zordur.
GELECEĞİ GERİ ALMAK
İkinci olarak Simon Hannah'nın Geleceği Geri Almak adlı kitabı var: Yeni Başlayanlar İçin Ekonomiyi Planlama Rehberi (Reclaiming the Future: A Beginner’s Guide to Planning the Economy).
Hannah okuyucuları, yaşamlarımız üzerindeki güç ve kontrolün tamamen bizim elimizde olduğu radikal demokratik bir topluma doğru dönüştürücü bir yolculuğa çıkarıyor.
Hannah, ekonomimizi insan ihtiyaçları ve çevresel sınırlar çerçevesinde düzenleyen bir taban ekonomisinin yapı taşlarını ortaya koyuyor ve gezegeni yok etmeden milyarlarca insanın ihtiyaçlarını karşılamanın tek yolu olarak sosyalist demokratik planlamanın ikna edici bir örneğini sunuyor.
