Yönetici kadınlar ve eşitsizlik

İnsanlara mutluluk yolunu açan eşitliktir.

Platon

İstatistiklere bakınca hem Batı dünyasında hem de Türkiye’de liderlik ve yöneticilik konusunda kadınlar azınlıktadır. Doğu’da ise birçok ülkede hiç kadın yönetici yoktur. Örneğin, ülkemize ve Batıya baktığımızda, öğretmenlerin çoğunun kadın olduğunu, erkek öğretmenlerin azınlıkta olduğunu görürüz. Oysa, yönetimde bu oran tersine döner. Kadınlar azınlığı, erkekler çoğunluğu oluşturur.

Diğer bir deyişle, kadınlar çoğunluktan seçilen azınlık, erkekler azınlıktan seçilen çoğunluk durumuna girerler. Neden?

Geçen hafta başladığım bu yazı dizisini yıllar önce bu konuda bir MBA tezi araştırması sonucu ulaştığım bilgiler ışığında hazırladım. Araştırma, kadınların liderlik ve yönetici konumlarında neden azınlıkta olduğu sorusu ile başlar ve kadınların kariyer ilerlemesindeki engeller, kadın ve erkek yöneticiler arasındaki tarz farklılıkları ve eğitimin rolü ile devam eder.

BİLİMSEL VERİLERİN ÖNEMİ

Son kısımda azınlıkta olmanın getirdiği stres ve sıkıntılara değinir. Bu araştırmayı yaparken kadın ve erkeğe eşitlikçi bir pencereden bakarak, önyargısız, taraf tutmadan, olumlu ve yapıcı bir referans kaynağı olmak amacı ile yapmaya özen gösterdim. İyi ya da kötü gibi ayrımlar yapmadan, feminism tartışmasına girmeden yalnızca bilimsel verilerle araştırdım.

Daha sonra İngilizce yazdığım bu tezi Türkçeye tercüme edip yazdığım bir dizi kitaba ekleyerek, bir kitap olarak yayımladım. Dizinin diğer kitapları gibi bu kitabın amacını da yöneticiler ya da ileride yöneticiliği düşünen kişiler için sık sık başvurulabilecekleri bir kaynak olarak hedefleyip, yönetici kadınlarla ilgili bilgileri okuyucuyu sıkmadan, az ve öz sözle, en anlaşılabilir ve kullanılabilir, pratik bir şekilde sunmaya çalıştım.

BİLGİYİ EN AZ SÖZLE PAYLAŞABİLMEK

Biz eğitimciler için değerli olan, aktardığımız her konuyu en hızlı ve kolay, herkes tarafından anlaşılabilecek ve kullanılabilecek şekilde anlatmaktır. Bir el kitabı şeklinde, her zaman başvurulabilecek bir tarzda hazırlanmış olan bu yazı dizisi ve ayrıca kitabın kadınlar kadar erkekler, yöneticiler kadar eğitimciler için de bilgiler içermektedir.

Günümüzde eğitimde fırsat eşitliğinin ve kadınların yönetime getirdikleri katkıların önemi daha fazla ayrımsanmaktadır. Buna rağmen kadınlar şirketlerde, siyasette, okullarda, yüksek okullarda ve üniversitelerde yönetim konumlarında azınlıktadırlar. Bu bölüm sayısal bazı örneklerle başlayıp eşitsizlikle ilgili dört grup teoriyi inceleyecektir.

SAYILARLA ÖRNEKLER

Aşağıda sayılarla bazı örnekler verilmiştir. Bu örnekleri çoğaltmak mutlaka olasıdır.

İngiltere’de ilkokul öğretmenlerinin % 80’ni kadındır.

Ancak okul müdürlerinin % 50’si kadın, % 50’si erkektir.

Ortaokul ve liselerde öğretmenlerin % 50’si kadın, % 50’si erkek,

Ancak, müdürlerin % 20’si kadındır.

Yüksek okullarda 13 kadın müdür varken, erkek müdür sayısı 394’dür.

Üniversitedeki kadın profesörlerin % 4.6’sı kadındır. (Coleman)

Türkiye’deki tabloya bakıldığında ise üniversitedeki kadın profesörlerin sayısı dışında erkeklerin kadınlara göre avantajlı durumda olduğu görülür.

Türkiye’de okul müdürlerinin % 7’si kadın, % 93’ü erkektir.

Doğu’da, bu oran % 1’lere inmektedir.

Diğer iş kollarında da durum farklı değildir.

Her iş kolunda kadınlar yönetici konumlarında azınlığı oluşturmaktadır.

ARTIŞ ÇOK YAVAŞ

Örneğin,

1988 yılında İngiltere’de tüm alanlarda yönetici olan kadınları sayısı % 11, 1971 yılında ise % 5 idi. 2021 de ise bu rakam %18 oldu.

Önümüzdeki yıllarda da yavaş olsa bile bu sayılarda artış görüleceği sanılmaktadır, ancak bu yavaş artış oldukça yetersizdir.

Türkiye’de bu rakamlar daha da düşüktür.

Örneğin,

Millî Eğitim Bakanlığı Merkez ve Taşra Teşkilatı Üst Düzey Eğitim Yöneticisi Sayıları kadın yüzde oranları aşağıdaki gibidir:

Genel müdür %4,3

Daire başkanı %11

İl Milli Eğitim Müdürü %3,7

İlçe Milli Eğitim Müdürü %1,3

(Bu rakamlar 28.11.2019 tarihli MEBBİS veri tabanı kayıtlarına göre oluşturulmuştur.)

Tüm bu rakamlar ülkemizde ve dünyada kadın yöneticilerin azınlıkta olduğunun bir göstergesidir. Önümüzdeki hafta nedenleri ile devam edeceğim…