Yuanın IMF sepetinde olması neleri değiştirecek? (2)

Yuanın IMF SDR sepetine girmesinin sonuçları ve dünya ekonomisine etkilerini irdelemeden önce IMF’nin yönetim organizasyon yapısını ve oy verme sistemini de hatırlamakta yarar var.

IMF YÖNETİMİ

IMF bir anonim şirket gibidir. Hissedarlar genel kurulu yerine üye ülkelerden oluşan Guvernörler Kurulu vardır. Bu kurula ekonomi veya maliye bakanı ya da merkez bankası başkanı guvernör olarak girer. Bir de yönetim kurulu görevini yapan İcra Direktörleri Kurulu vardır. Bunun 24 üyesi vardır. Bu üyeler seçimle bu göreve gelirler. IMF’nin 189 üyesi olduğundan bu 24 üye hem kendi ülkesini hem de birkaç ülkeyi temsil etmektedir.

Oy verme sistemi de şöyledir: 189 üyenin her birinin 250 bin sabit oyu, bir de değişken oyu (Değişken oy =Kota/100.000) vardır. Bu iki oy sayısının toplamı o ülkenin oy sayısını verir. Toplam oy sayısı 2 milyon adetin üzerindedir.

ABD’nin veto yetkisi bulunmaktadır. Fonun temel politikaları ve uygulamalarında karar almak için (kotaların artırılması, yeni SDR oluşturulması, altın satışı gibi) yüzde 85 oy çoğunluğu gerekmektedir. ABD’nin oyu yüzde 16.5 (Yuanın sepete katılmasıyla yüzde 16.7’den bu rakama geldi) olduğundan ABD’siz bir karar almak mümkün değildir.

ÇİN’İN AĞIRLIĞI ARTTI

Yuanın SDR sepetine alınması, Çin’in ve diğer gelişmekte olan ülkelerin, karar alma süreçlerinde Avrupa kıtası ülkelerine göre ağırlıklarının artması anlamına gelmektedir. Ancak bu, ABD’nin oy ağırlığı ve veto yetkisi nedeniyle radikal bir değişim hemen sağlamayacaktır.

Ekim 2016’dan itibaren yuan, SDR bileşimi içerisindeki en önemli üçüncü para birimi haline gelecektir IMF’nin sepetinde Japon yeni ya da İngiliz sterlininden daha büyük bir ağırlığa sahip olacak ama ABD doları ve avronun gerisinde kalmaya devam edecektir.

Çin’in oy hakkı 3.8’den 6’ya yükselerek ABD ve Japonya’dan sonra 3. ülke durumuna gelmektedir. Rusya ve Hindistan en etkili ilk on ülke arasına girerken Brezilya dördüncü sıradadır. Bunun sonucunda Avrupa’nın oy kullanma hakkı da toplamda azalmıştır.

Ayrıca Çin 24 sandalyelik İcra Kurulu’nda 2 sandalye daha kazanmıştır.

YUAN, DOLARIN YERİNİ ALIYOR

Yuan SDR’ye katıldı diye ABD’nin ezici gücü azaldı mı? Hayır. Zaten Çin de ABD’nin bu gücü ile şimdilik yüzleşmek istemiyor. Ama bir şey var ki, yuan gün geçtikçe doların yerini alıyor.

Çin Merkez Bankası döviz değişimine (döviz swap’ı) ilişkin kırka yakın iki taraflı anlaşmaya imza attı Çin’in yaptığı bu ticari değiş tokuşlarda yuan, dolara rakip oluyor.

Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) verilerine göre yuan, bugün ticarette en çok kullanılan ikinci ve sınır ötesi ödemelerde dördüncü para birimi haline gelmiştir. Yakın gelecekte Çin para birimi tümüyle konvertibl yani herhangi bir kısıtlama olmaksızın piyasada serbestçe değiştirilebilir hale gelecektir.

ÇİN NELER YAPABİLECEK?

IMF 2008 krizinde gelişmekte olan ülkelere fon aktarma konusunda sınıfta kaldı. Çünkü yeterli kaynaklara sahip değildi. ABD bunu gördü. Bu nedenle gelişmekte olan ülkelerin kotalarını artırarak yeni kaynakların fona aktarılması sağlandı. Bunu tetikleyen en büyük etken Çin’in dünya ekonomisindeki gücünün artması ve yuanın doların yerini almaya başlamasıdır. Bir anlamda Çin ABD’nin etkisini azaltma adımlarına ön ayak olmuştur. Bu sayede IMF kaynakları 659.6 milyar dolara yükselmiştir.

IMF Başkanı’nın ifadesi ile IMF’deki bu değişim;

| IMF’nin kaynaklarının belirgin bir şekilde artmasına,

| Dünya ekonomisinin gelişme dinamiğini ve gelişen ülkelerin yükselen rolünü daha iyi yansıtmasına,

| Kurumun yönetim yapısını geliştirerek, kriz karşısında daha etkili adımlar atma olanağını yaratmasına, yol açacak.

Bunu sağlayan en başta Çin olmaktadır.

Çin’in bazı durumlarda, tek bir ülkenin oyunun kurallarını belirlemesini engellemek için ara sıra da olsa baskı uygulayan ülke durumuna gelmektedir. Bu nedenle yuanın SDR sepetine alınması dünya ekonomisindeki tek kutuplu gücün değişmesine yol açacak önemli bir adımdır.