Yükselen Asya Uygarlığının dünya orman varlığına katkısı

Geçen 21 Mart, Asya halklarının baharı selamlama bayramı olarak kutladığı Nevruz ile Birleşmiş Milletler’ce ilan edilen “Dünya Orman günü” bir araya geldi.

21 Mart aynı zamanda, Dünya Şiir Günü. Bu yazımızı, değerli şairimiz Hüseyin Haydar’ın, Yükselen Asya Uygarlığının Şair sorumluluğunu ortaya koyan, “Asya Çağı Şiir Manifestosu” ile birlikte okumanızı salık veririz.

İnsan ile doğa ve ekonomi ile doğa arasındaki çelişkinin çok belirgin yansıması, orman alanlarının daralması veya genişlemesidir. İnsanlık tarihi boyunca orman kaynaklarının değişkenliği, doğadaki değişimler ve insanoğlunun çalışmalarının sonucudur. Ancak insan anahtardır. İnsan hem yıkıcı hem de koruyucu bir rol oynayabilir. İnsanoğlunun ortaya çıkışı, ormanların doğal büyüme evresinin sonunu getirdi. Nüfusun artması ve ekonominin sürekli gelişmesi sonucu insan ormandan daha fazlasını talep etti. Doğal afetler ve savaşların yol açtığı tahribatla birlikte ormanların sürekli azalmasına neden olundu. Kapitalizmle birlikte orman varlığımız akıl almaz boyutlarda daraldı.

ABD’nin ilerici başkanlarından Franklin D. Roosevelt, “Büyük Buhran”dan çıkış için uygulamaya koyduğu ormanlaşma politikasını savunurken “Bir ulusun uygarlık düzeyi üzerinde yaşadığı toprakları ağaçlandırmasıyla ölçülür.” demişti.

Bu açıdan dünyada uygarlığı kimin geliştirdiğini ABD’nin ünlü NASA araştırmasından aktaralım: “NASA uydularından alınan veriler, son yirmi yılda, Dünyadaki bitki örtüsünde bir artış olduğunu gösterdi. Çin ve Hindistan'ın karadaki yeşillendirmenin Dünya’daki yeşil artışa öncülük ettiğini gösteriyor. Bu değişim, Çin'deki iddialı ağaç dikme programlarından ve her iki ülkede de yoğun tarımdan kaynaklanıyor. Dünyadaki yeşillenmeye katkısıen fazla olan ülke Çin. %42 oranındaki bu katkı, ormanları koruma ve genişletme programlarından geliyor. Çin hükümeti, bu programları erozyonu ve hava kirliliğini önleme ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak amacıyla geliştirdi. Hindistan’ın katkısı ise yüzde 32. Hindistan'da görülen yeşillendirmenin yüzde 82'si tarımdaki artıştan kaynaklanıyor.” (1)

‘KAHREDEN VE YARATAN Kİ ONLARDIR’

Bilimsel sosyalizmin insanlığa en önemli katkısı, insanın en büyük üretici güç olduğu gerçeğini bütün analizlerin merkezine yerleştirmesidir. NASA’nın yukarda aktardığımız bulgusu, Büyük şairimiz Nazım Hikmet’in Kuvayı Milliye Destanı’nın girişindeki “Onlar” şiirindeki “Kahreden ve yaratan ki onlardır” dizesi, “Metaverse” sapkınlığına karşın 21. Yüzyılda da uygarlığın yaratıcısının insan olduğu gerçeğini yüzümüze çarpıyor.

NASA uzmanları, iklim değişikliğinin artan olumsuz etkisine ve emperyalizmin doğayı tahrip çılgınlığına karşı Çin ve Hindistan’daki yeşillik artışını, “insanın başarısı” olarak kutsuyor. NASA’nın bulgusu, çöken Batı uygarlığına iliştirilmiş Tanzimat aydınlarımızın, “Asya’da ne uygarlığı varmış, sadece otokrasi var!” itirazlarının ne kadar boş olduğunu gösteriyor.

SOSYALİST ÇİN’İN OLAĞANÜSTÜ BAŞARISI

21. Yüzyıl sosyalizminin önemli katkılarından biri de “ekolojik uygarlık” kavramının içini doldurmasıdır. 2018'de Çin, "ekolojik uygarlık" kavramını Anayasasına yazdı. 1 Temmuz 2021'de, Çin'in Yeni Orman Yasası yürürlüğe girdi. Çin Orman Yasası’nda yirmi yıl aradan sonra ilk değişiklik yapıldı. Yasa, Çin'in orman kaynaklarını daha iyi korumayı, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlayan bir dizi önemli iyileştirme getiriyor.

Bu yazımızda, Çin’in sosyalizm sayesinde nasıl ülkesini yeşillendirdiğine geniş yer vereceğiz.

Çin Devlet Ormancılık ve Çayır İdaresi Ekonomik Kalkınma Araştırma Merkezi'nden Prof. Dr. Liu Min ile Tsinghua Üniversitesi Kamu Politikası ve Yönetimi Okulu ve Çin Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hu Angang’ın 9 Ekim 2021 tarihli "Sincang Normal Üniversitesi Dergisi"nde yayınlanan “Çin nasıl, dünyanın orman büyümesine en büyük katkıyı yapan ülke oldu?” başlıklı makalesinden özetleyerek aktaracağız. (2)

1990 ve 2020 yılları arasında Çin bir ekonomik yükseliş dönemine girdi ve yıllık ortalama yüzde 9,3 büyüme oranıyla dünyanın en hızlı büyüyen ülkesi oldu. Dünyadaki ekonomik büyümeye katkısı yüzde 28,7 düzeyine çıktı. Bu Çin’i dünyanın ekonomik motoru yaptı.

Aynı dönemde Çin, orman örtüsü ve birikiminde 30 yıl ardışık "çift haneli büyüme" gerçekleştirerek, dünya ormanlarının büyümesine yüzde 42 oranında katkıda bulundu.

Sosyalizm sayesinde Çin, gelişmekte olan ülkelerin arasında tek başına öne çıkarak “orman fazlası” dönemine girdi. Dünyadaki orman alanlarındaki azalma Çin sayesinde engellendi. Aynı zamanda Çin dünyanın en büyük yeni orman karbon yutağı ülkesi oldu. Bu sözcüğün tam anlamıyla bir mucizeyi dile getirdiğini söyleyebiliriz.  Çin sosyalizmi bu yeşil mucizeyi de gerçekleştirdi.

Çin'in ekonomik mucizesi, yeşil mucizeyi yaratma için temel olurken ve bilimsel ve teknolojik gelişmeyi de hızlandırdı. Çin'in yeşil mucizesi de sürdürülebilir kalkınma için güçlü bir ekolojik temel sağlıyor.

FRANSA VE HOLLANDA’NIN YÜZÖLÇÜMÜ KADAR ORMAN

Çin Devlet Ormancılık ve Çayır İdaresi'ne göre, Çin'in orman alanı 1990'da 1.571.000 km2'den 2018'de 2.162.000 km2'ye yükseldi. 28 yılda 591.000 km2'lik bir artış sağlanmış. Kolay anlaşılması için belirtelim, Çin’de son 28 yıldaki artan orman alanı, Fransa ile Hollanda’nın yüzölçümünün toplamı kadar. Yılda ortalama 21.000 km2’lik orman yaratılıyor. Her yıl İsviçre’nin yüzölçümünün yarısı kadar bir alan ormanlaştırılıyor.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşu döneminde Çin'in orman örtüsü yüzde 8,6 gibi tarihinen düşük seviyesine inmişti. Orman kapsama oranı 1990'da yüzde 6,7'ye ulaştı. 2020'de 6,26 puan artarak yüzde 22,96'ya yükselmiştir. 70 yılda üç kat artış. Tarihte bunun benzeri başka bir başarı bulunmuyor.  

Çin’in güney eyaletleri tropik iklim sayesinde en yeşil bölgeler. Fujian Eyaleti, yüzde 66,80 orman örtüsü ile ülkede ilk sırada yer alıyor. Yunnan Eyaleti, Jiangxi Eyaleti, Hainan Eyaleti, Guangxi Eyaleti, Zhejiang Eyaleti, Guizhou Eyaleti ve Guangdong Eyaleti, yüzde 60'ın üzerinde orman örtüsüne sahip. Oysa Avrupa Birliği ülkelerinin ortalaması yüzde 39,8!

DÜNYANIN EN BÜYÜK KARBON YUTAĞI

Çin Dokuzuncu Ulusal Orman Envanteri hesaplamalarına göre, Çin'in orman karbon yutma kapasitesi 1990'da 18,55 milyar ton karbondioksitten 2020'de 32,14 milyar ton karbondioksite yükseldi. Net 13,59 milyar ton karbondioksit artışı sağlandı.

Aynı dönemde, dünyanın orman karbon yutağı kapasitesi düşüş eğilimindeydi. Dünyadaki kapasite 1990'da 102,48 milyar ton karbon eşdeğerinden 101,93 milyar tona düştü. Çin'deki artış çıkarılırsa, dünya orman karbon yutağı düşüşü 19,06 milyar ton olarak hesaplanıyor. Bu nedenle, Çin'in dünyadaki orman karbon yutma kapasitesine gerçek katkısı yüzde 247,1 kadar yüksektir.

Çin'in sıfır karbonu hedeflediği 2060 yılına kadar orman karbon yutakları en önemli katkıyı yapması planlanıyor. 2060’da Çin'in yeni karbon yutak kapasitesi muhafazakâr bir tahmin ile 15 milyar ton CO2'yi aşması bekleniyor.

MAO’NUN BİLGELİĞİ

Çin'in ormancılık endüstrisinin gelişimi, "Geçmişte ağaç dikenler geleceğin nimetlerinden yararlanacaklardır; faydalar şimdiki nesil ve gelecek nesiller için olacaktır; faydalar insanlık ve dünya içindir," sözü, Çin'in yeşil mucizesini yaratmasının temel nedenidir.

Çin Halk Cumhuriyeti kuruluşundan hemen sonra, uzun işgal ve savaş yıllarının tahripkâr etkisini değiştirmek için zorunlu olarak orman kaynaklarını kullandı. Fakat o zaman dahi Parti ve Devlet liderleri ağaçlandırma ve yeniden yeşillendirme konusunda büyük bir bilgeliğe sahipti. Mao Zedong, 1950'lerde şöyle diyordu: "Özellikle kuzeydeki çorak dağların yeşillendirilmesi gerektiğini düşünüyorum ve onları yeşillendirmek kesinlikle mümkün. Toprağı işleyerek vatanımızın bütün nehirlerini temizlemek ve dağlarını yeşertmek mümkün. Her yeri çok güzel yaparak, doğal görünümüne kavuşturabiliriz.”

YEŞİL ÇİN SEDDİ KURULDU

25 Kasım 1978'de Parti Merkez Komitesi ve Devlet Konseyi, Çin'de ekolojik kalkınmanın öncülük projesi olan “Üç Kuzey Orman Koruma Sistemi İnşaat Projesi”ni resmen onayladı. 1979’da her yıl 12 Mart, Çin'de Ağaç Dikme Günü olarak belirlendi. Kasım 1982'de, "gelecek nesillerin yararına anavatanı yeşillendirmek için ağaç dikme" Çin'in temel devlet politikası haline geldi.

Çin, "Üç Kuzey Projesi" sayesinde ağaçlandırma ilerüzgar ve kum istilasını durdurdu. Ülkenin ekolojik güvenliğini sağladı; taşkınları ve toprak erozyonunu denetim altına aldı; su depolama ve toprak koruma kapasitesini artırdı, gıda üretimini güvenceye aldı. Çin'in kuzeyindeki 30.000 kilometrelik Yeşil Çin Seddi’ni kurdu.

BENCİLLİKTEN EN UZAK EYLEM: AĞAÇ DİKMEK

Zorunlu ağaç dikme kampanyası, Çin'in ormancılığı geliştirmesinin ve ekolojik inşayı teşvik etmesinin temel düzenlemesi. Bu, sosyalizmin insanlık yararına açık üstünlüğünün kanıtıdır. Mao Zedung, daha Mart 1932'de ÇKP iktidara gelmeden, geçici Sovyet yönetiminin ilk kararı olarak zorunlu ağaç dikmeyi ilan etmişti. Çin sosyalizmi, 70 yılda insan yaratıcılığını seferber ederek, doğaya en büyük katkıyı yaptı. Aynı anlayışın bütün dünya tarafından benimsenmesinin yaratacağı güzelliği düşününüz.

Son söz: Ağaç dikmek, insanoğlunun yapabileceği iyilikler arasında bencillikten en uzak olanıdır.

İnsanlık için, ormanları bol bir Türkiye, ormanca zengin bir dünya diliyorum.

Kaynakça

• NASA Çalışması, Çin ve Hindistan’daki İnsan Faaliyetleri Dünyanın Yeşillendirilmesinin Başını Çekiyor, 11 Şubat 2019
• Liu Min, Hu Angang, Tsingua Üniversitesi Ulusal Koşullar Enstitüsü, “Çin’in yeşil orman mucizesi (1949-2060)”, 10 Kasım 2021