Nâzım’ın ardından taziye mesajları

Türkiye’nin büyük şairi Nâzım Hikmet, bundan 55 sene önce hayatını kaybetmişti. Nâzım’ın ölümü, sadece Türkiye’de ve hayatının son 12 yılını geçirdiği SSCB’de değil, tüm dünyada büyük üzüntüyle karşılandı. Dünyanın her kıtasından Moskova’ya farklı farklı dillerde Nâzım için yas tutanların taziye mesajları yağdı.

Vera Tulyakova Hikmet’e, Sovyet Yazarlar Birliği’ne, Sovyet Barış Komitesi’ne vd.’ne gönderilen mektup ve telgrafların altında kimi zaman bir devlet adamının, bir sanatçının veya bir siyasetçinin ya da Nâzım’ın dostlarının, sıradan okurlarının imzası vardı. Nâzım, onların gözünde sadece seçkin bir şair değil, büyük bir yurtsever, duyarlı bir devrimci ve sıkı bir mücadele adamıydı da.

Rusya Edebiyat Sanat Devlet Arşivi’nde (RGALİ) fond 631, liste 26, dosya 168 ve fond 2250, liste 1, dosya 465-467 kayıt numaralarıyla saklı bulunan bu taziye mesajlarından bazı örnekleri sizin için derledik. Abidin ve Güzin Dino’yla Avni Arbaş’ın mesajları Fransızcadan, İtalyan Komünist Partisi Sekreterliği’nin mesajı İtalyancadan, diğerleri ise Rusçadan çevrilmiştir. İtalyanca çeviri Yiğit Saner’e aittir.

KAZAN

Değerli Yoldaş Konstantin Simonov!

Büyük bir üzüntüyle üstün devrimci şair, faal barış savaşçısı, komünist Nâzım Hikmet’in öldüğünü öğrendim.

Nâzım Hikmet, sağlam bir barış ve komünizm savaşçısı olarak şanlı bir yoldan geçti. Ben, onu 1923 yılından tanıyorum. Biz onunla Moskova’da Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde [KUTV] okuduk. KUTV’da Doğu’nun, Asya ve Afrika’nın 70 milliyetinden yaklaşık 2 bin devrimci-öğrenci okuyordu.

O, bizim hepimiz için örnekti. O, bizi devrimci-komünistlerin büyük yaşamına çağırdı. Nâzım Hikmet, bizim için duyarlı bir yoldaştı, arkadaştı, büyük ruhun ve kalbin insanıydı.

Onun şiirleri, Marx, Engels ve Lenin’in devasa eserlerini öğrenmemizde bize yardımcı oldu.

Onun şiirleri, bizi devrimci çalışma için bileyledi.

Onun büyük lider Lenin’in tabutu başında ettiği yemini hiçbir zaman unutmayacağım.

Onun komünizm davasına inancını, sadakatini asla unutmayacağım.

O, 42 sene boyunca sömürgecilere karşı, öz vatanında, Türkiye’de hüküm süren Amerikan emperyalistlerine karşı Lenin’in, komünizmin fikirlerini propaganda etti.

Amerikan emperyalizminin savaş politikaları, dünyanın bütün ülkelerine sadece yoksulluk, açlık ve ölüm götürüyor. Çocukların bugününü ve geleceğini yok ediyor, kadınları, anneleri aşağılıyor, Türk halkı da dâhil olmak üzere dünyanın bütün ülkelerinin emekçi ve mutlu hayatını yok ediyor.

Nâzım Hikmet, hayatı boyunca son nefesine kadar Türk halkının mutluluğu için savaştı. Nâzım Hikmet’e kadar Türkiye’de böyle seçkin, büyük bir şair yoktu.

Nâzım Hikmet, Rus halkının samimi dostuydu.

Nâzım Hikmet, Dünya Barış Ödülü’nün sahibiydi, Türk halkının milli kahramanıydı. Onun başarısı Türkiye’nin komünistlerinin, işçi sınıfının, emekçi köylülerinin ve öncü aydınlarının başarısıdır.

Onun başarısı, tüm dünyada Leninizmin komünizmin zaferidir.

Türkiye’nin özgür, mutlu yaşamını Nâzım Hikmetsiz tahayyül edemiyorum. Simonov Yoldaş, 1951 yılında onu ölümden kurtardığınız için kişisel olarak size, Sovyet Yazarlar Birliği yönetimine yürekten teşekkür ederim.

Türkiye hükümeti, gericiler ve yobazlar, onu öz vatanında öldürmüşlerdi. Siz, Sovyet Yazarlar Birliği yönetimi, onun eserlerini, dünya devrimci kültürünün hazinesini kurtardınız.

Onun ismini, onun davasını, onun kahramanlığını unutmayacağız.

Nâzım Hikmet’i tanımaktan gurur duyuyorum.

Komünist selamlarımla.

İshakova (Hansuvarova)

Maryam Şayhutdinovna

1928’den beri SBKP

[Sovyetler Birliği Komünist Partisi] üyesi

Eski KUTV öğrencisi

Kazan. 7/VI/63

HAVANA

7 Haziran 1963

Havana

Değerli dostlar, Nâzım Hikmet’in ölümü bize büyük acı verdi. Biz, onu Küba’da tanıdık ve onun coşkulu ruhuna ve devrimin kalp atışları karşısındaki duyarlılığına hayran kaldık. Vatanının özgürlüğünü göremeden önce gelen ölümüne sizinle birlikte ağlıyoruz.

Giraldo Masola

Küba Halkların Dostluğu Enstitüsü Müdürü

DUŞANBE

Özgür Doğu’nun dünyasının eserlerinde kendini bulduğu yetenekli şair, seçkin barış savaşçısı Nâzım Hikmet’in ölümüyle derinden sarsıldık. Son günlere kadar şairle onun “Bir Aşk Masalı”nı ekranlara taşımak için çalışan Tacik sinematografları, onun kadirbilir hatırasını sonsuza dek saklayacak.

Tacikistan Sinematografi Çalışanları Birliği Yönetimi

Tacikfilm Sinema Stüdyoları Yönetimi

BERLİN

Değerli yoldaşlar, büyük şair, yoldaşımız ve arkadaşımız Nâzım Hikmet’in ani ölümünden dolayı derinden sarsıldık. Onun ölümü, bizim hepimiz için ağır bir kayıp. Eserlerinin Almanca çevirilerini bastığımız Nâzım Hikmet, sadece dünya çapında bir yazar değildi. Onun sözü, halkın sözüydü, Türk zindanından gelen onun sesi, bütün ülkelerin ezilenlerin kalbine işledi. O, Sovyetler Birliği’nde vatanını buldu ve orada şiirlerinde ve piyeslerinde barış ve ilericilik davasının şarkılarını söyledi. O, faşizmin korkunç mirasını aşmamızda bize yardım etti. Eserlerinin dünya edebiyatının ayrılmaz bir parçası haline geldiği merhum büyük şairin önünde eğiliyoruz. O, hafızalarımızda sonsuza dek yaşayacak.

Berlin Yayınevi Volk und Welt’in

tüm çalışanları adına Walter Tschollek

ALMA ATA

Nâzım! Sen, insanların sevgisine inanıyorsun. Hep yanımızda ol.

Nâzım Hikmet Edebiyat Birliği, Alma Ata.

MOSKOVA

Sevgili Vera, yerkürenin bütün köşelerinde sizinle yas tutuyorlar ve cömert kalbi duyarsızlık nedir bilmeyen yüce, sade insan Nâzım’ın ölümüne üzülüyorlar. Sağol [Bu kelime telgrafta Kiril harfleriyle Türkçe yazılmıştır], Nâzım Ağa. Her şey için teşekkürler.

Lidiya Nekrasova

[Sovyet edebiyatçı]

PARİS

Vera, bu acılı günde dostların tüm kalpleriyle senin yanındalar.

Abidin-Güzin

[Dino]

PARİS

Acını paylaşıyoruz.

[Avni] Arbaş

BÜKREŞ

Nâzım Hikmet’in vefatıyla ilgili haber, kalplerimizde derin bir yara açtı. Ölümü, sadece arkadaşları için değil, sadece tek bir halk için değil, ayrıca da tüm çağımız için devasa bir kayıptır. Onun nezdinde geleceğe doğru bakan insanlığın safları, en seçkin çağdaş şairlerden birini, Lenin bayrağı altında devrim adına mücadele eden en yorulmak bilmeyen özgürlük savaşçılarından birini, tüm dünyadaki en sağlam ve en ateşli barış taraftarlarından birini kaybetti. Ülkemiz, biz Romanya’nın yazarları, onun nezdinde iyi, sadık bir dostumuzu kaybettik. Nâzım Hikmet’in ismi, yüreğimize ve insanlığın altın kitabına sonsuza dek yazıldı, eserleri ise her daim gelecek kuşaklar için değerli bir miras olarak kalacaktır. İnsanların kardeşçe dostluğunun şarkıcısı, barış şarkıcısı Nâzım Hikmet’in sonsuz hatırasına ve şerefine.

Romanya Halk Cumhuriyeti

Yazarlar Birliği Başkanı Mihai Beniuc

TOKYO

Nâzım Hikmet’in vefatına dair hüzünlü haberi derin bir üzüntüyle duydum. Onun sanatı ve şiirleri, hümanizmle, insanlara duyulan ateşli bir sevgiyle tamamen iç içe geçmiştir. Bu nedenle kendisi de bizim burada Japonya’da da olmak üzere her yerde sıradan insanların sevgi ve saygısını kazanmıştır. Onun “Ölü Kızcağız” şarkısı, Japon barış savaşçılarının marşı olmuştur. Yüce şair Nâzım Hikmet’in hatırası, her zaman yüreklerimizde saklı kalacak.

Hikmet’in şiirlerinin çevirmeni Nobuyuki Makamoto

AFRİKA

Afrika, Haziran 1963

Sahra Altı Afrika Yazarlar Derneği, büyük şair ve yurtsever Nâzım Hikmet’in ölümü dolayısıyla SSCB Yazarlar Birliği’ne üzüntüyle taziye dileklerini gönderiyor. Bütün yoksul ve sömürülen topraklar için bir örnek olan büyük şairi, onun kahramanca yaşamını biliyorduk ve ona yüksek değer veriyorduk.

Geç gelen bu haber, burada, Afrika’da bizim hepimizi üzüntüye boğdu. Bu kayıp için gözyaşları döküyoruz. Kardeşini, dostunu, yoldaşını, yorulmak bilmeyen barış ve dostluk savaşçısını kaybeden Türk yurtseverlerine başsağlığı dileklerimizi gönderiyoruz. Eşine ve çocuklarına da taziye dileklerimizi iletiniz. İmzalayanlar: Sembene Ousmane, Malick Kamara (Senegal) Bambote Pierre (Orta Afrika Cumhuriyeti) Malick Sow Kader.

Makombo Bambote (Sahra Altı

Afrika Yazarları geçici Sekreteri)

PARİS

Nâzım Hikmet’in ani ölümü, ülkemizin bütün barış dostlarını üzüntüye boğdu. Onun bütün eserleri barışın marşıydı. Birçok insan, Gérard Philipe’in [Fransız sinema ve tiyatro oyuncusu] Montreuil’de toplanan binlerce Parislinin önünde okuduğu harikulade şiirden ölü kızcağızı heyecanla hatırlayacak. Biz, Fransa’nın samimi dostu, yorulmak bilmeyen yetenekli barış savaşçısı, eserlerinin nükleer savaşa karşı mücadele eden herkes için itici güç olacağı Nâzım Hikmet’in imgesini hafızalarımızda saklayacağız. Barış hareketi, ağır kayıbı dolayısıyla merhumun ailesine en içten başsağlığı dileklerini sunar.

5/VI/63

Fransa Barış Hareketi Milli Komitesi

BAGNOLET

Bagnolet [Fransa] Birleşik Belediye Konseyi 4 Haziran 1963 günü büyük Türk şairi Nâzım Hikmet’in beklenmedik kaybını öğrendi. Bagnolet sakinleri adına Belediye Konseyi büyük barış savaşçısının anısı önünde başını eğiyor. Onun demokrasi ve barış mücadelesini sürdüreceğimize söz veriyoruz.

Bagnolet Belediye Başkanı

İTALYA

Gerek eserleri gerekse sosyalizm, barış ve halkının özgürlüğü için verdiği devrimci mücadele ile tüm dünyadaki işçi ve demokratların göz bebeği olan Nazım Hikmet Yoldaş’ın vefat ettiğini derin bir acı ile öğrenmiş bulunmaktayız.

İtalyan komünistleri adına kardeşçe başsağlığı dileklerimizi iletiriz.

İtalyan Komünist Partisi Sekreterliği

AZERBAYCAN

Tüm ilerici dünya edebiyatı için bu yas anında biz, Azerbaycan yazarları, çağımızın büyük şairi, devrimci yazar, ateşli barış savaşçısı, komünist Nâzım Hikmet’in külleri önünde başımızı öne eğiyoruz. Nâzım Hikmet’in yenilikçi eserleri Türkiye’nin demokratik edebiyatında yeni bir çağ açtı, tüm XX. yüzyıl dünya edebiyatının hazinesine büyük katkı sağladı. Büyük dostumuz Nâzım’ın ölüm haberini duymak biz, Azerbaycan yazarlarına özellikle acı verdi. Onun ilk şiir derlemesi [Güneşi İçenlerin Türküsü, 1928], devrimin ilk yıllarında ne de olsa burada Bakû’de gün yüzüne çıkmıştı. Nâzım’ın hatırası ve de onun şiiri, asil Azerbaycan okurlarının kalplerinde sonsuza dek yaşayacak.

Azerbaycan yazarları

ULAN BATUR

Biz, Moğol yazarları, çağın seçkin şairi, Barış Ödülü sahibi Nâzım Hikmet’in ölümünden büyük üzüntü duyduk. Nâzım Hikmet’in sanatı halkımız tarafından biliniyor ve üstün eserlerini derinden seviyoruz. Nâzım’ın seçkin sanatı, barış davasına ve kendi halkına hizmetin ileride de harika bir örneği olmaya deva edecek.

Moğol Yazarlar Birliği

BÜKREŞ

Nâzım Hikmet’in vefatıyla ilgili haber, kalplerimizde derin bir yara açtı. Ölümü, sadece arkadaşları için değil, sadece tek bir halk için değil, ayrıca da tüm çağımız için devasa bir kayıptır. Onun nezdinde geleceğe doğru bakan insanlığın safları, en seçkin çağdaş şairlerden birini, Lenin bayrağı altında devrim adına mücadele eden en yorulmak bilmeyen özgürlük savaşçılarından birini, tüm dünyadaki en sağlam ve en ateşli barış taraftarlarından birini kaybetti. Ülkemiz, biz Romanya’nın yazarları, onun nezdinde iyi, sadık bir dostumuzu kaybettik. Nâzım Hikmet’in ismi, yüreğimize ve insanlığın altın kitabına sonsuza dek yazıldı, eserleri ise her daim gelecek kuşaklar için değerli bir miras olarak kalacaktır. İnsanların kardeşçe dostluğunun şarkıcısı, barış şarkıcısı Nâzım Hikmet’in sonsuz hatırasına ve şerefine.

Romanya Halk Cumhuriyeti Yazarlar Birliği Başkanı Mihai Beniuc

CEZAYİR

Ünlü yazar, halkların dostu, barış ve kardeşlik savaşçısı Nâzım Hikmet’in ani ölümü, bizde derin bir acıya yol açtı. Eşinizin vefatı, bizi derinden sarstı. Bu, insanlığın kaybıdır. Halkım, hükümetim ve Cezayir Büyükelçiliği adına ve kişisel olarak kendi adıma derin üzüntülerimi kabul ediniz ve derin sempatimize inanınız.

Cezayir Büyükelçisi Muhammed Benyahya

İSPANYA

Komünist şair, barış savaşçısı, İspanyol halkının samimi dostu Nâzım Hikmet’in ölümü dolayısıyla derin üzüntülerimizi ifade ediyoruz.

İspanyol siyasi mültecileri

ÇEKOSLAVAKYA

Değerli yoldaşlar!

Sosyalizm kampının ve dünyanın ilerici güçlerinin ağır kaybı, seçkin ilerici yazar ve barış savaşçısı Nâzım Hikmet’in ölümü dolayısıyla derin üzüntülerimizi kabul ediniz.

Sanatı ve komünist hümanizmiyle çağımızın seçkin kişiliklerinden, savaş sonrası dönemin en büyük yazarlarından ve kültür adamlarından birinin kaybını tüm manasıyla idrak ediyoruz.

İnanıyoruz ki, onun ölümsüz imgesi, halkımıza ve özellikle gençlere her zaman eşlik edecek ve adil bir toplumun yaratılmasına yardımcı olacak.

Çekoslovakya Okul ve Kültür Bakanı Dr. František Kaguda

AFRİKA

Sahra Altı Afrika Yazarlar Derneği, büyük şair ve yurtsever Nâzım Hikmet’in ölümü dolayısıyla SSCB Yazarlar Birliği’ne üzüntüyle taziye dileklerini gönderiyor. Bütün yoksul ve sömürülen topraklar için bir örnek olan büyük şairi, onun kahramanca yaşamını biliyorduk ve ona yüksek değer veriyorduk.

Geç gelen bu haber, burada, Afrika’da bizim hepimizi üzüntüye boğdu. Bu kayıp için gözyaşları döküyoruz. Kardeşini, dostunu, yoldaşını, yorulmak bilmeyen barış ve dostluk savaşçısını kaybeden Türk yurtseverlerine başsağlığı dileklerimizi gönderiyoruz. Eşine ve çocuklarına da taziye dileklerimizi iletiniz.

İmzalayanlar: Sembene Ousmane, Malick Kamara (Senegal) Bambote Pierre (Orta Afrika Cumhuriyeti) Malick Sow Kader.

Makombo Bambote (Sahra Altı Afrika Yazarları geçici Sekreteri

LONDRA

Büyük ve seçkin dostumuz Nâzım Hikmet’in kaybı dolayısıyla derin üzüntülerimi kabul ediniz ve ailesi ve dostlarına iletiniz. İsmi, Dünya Barış Konseyi’nin ve paha biçilmez katkılar sunduğu dünya silahsızlanma ve barış hareketinin kurulması ve gelişmesiyle her zaman kopmaz bir şekilde anılacak.

J. D. Bernal [Dünya Barış Konseyi’nin Başkanı İngiliz fizikçi ve sosyolog]

HAVANA

Nâzım Hikmet’in dostu ve yoldaşı, şair, devrimci ve bir Kübalı olarak Nâzım Hikmet’in ölümü dolayısıyla kişisel en derin üzüntülerimi iletiyorum. Bu, şiir, barış davası ve halkların özgürlüğü için büyük kayıp.

Nicolás Guillén [Kübalı şair]

AZERBAYCAN

Bizi korkunç bir acı sardı. Yüce şair, büyük insan, sevgili dostumuz ve yoldaşımız öldü. Onun bizim hepimize ne kadar gerekli olduğunu, onsuz ne kadar zor olacağını şimdi anladım. Kendimi öksüz kalmış ve kaybolmuş gibi hissediyorum. Elveda elveda değerli Nâzımımız. Metin olun!

Kara Karayev [Sovyet/Azeri besteci]

MOSKOVA

Sevgili Vera, yerkürenin bütün köşelerinde sizinle yas tutuyorlar ve cömert kalbi duyarsızlık nedir bilmeyen yüce, sade insan Nâzım’ın ölümüne üzülüyorlar. Sağol [Bu kelime telgrafta Kiril harfleriyle Türkçe yazılmıştır], Nâzım Ağa. Her şey için teşekkürler.

Lidiya Nekrasova [Sovyet edebiyatçı]

MOSKOVA

Korkunç haberle öldük. Bilge, aydınlık, nadir insan ve dahi şairin hatırası, bizim için her zaman kutsal olacak. Size her zaman sadık olan Mayya Plisetskaya [Bolşoy Tiyatrosu’nun dünyaca ünlü baş balerini] - Rodion Şedrin [Sovyet besteci, Plisetskaya’nın eşi]

MAYKOP [SSCB’de Adıge Özerk Cumhuriyeti’nin başkenti]

Nâzım Hikmet’in vefatı dolayısıyla derin üzüntülerimi sunarım. Hayatını işçilerin ve köylülerin çıkarları mücadelesine adayan Türk halkının evladını hiçbir zaman unutmayacağız. Onun aydınlık hatırası yüreğimde sonsuza dek yaşayacak.

Türkiye Komünist Partisi’nden eski bir komünist Tezunyan Ahmet

SOFYA

Nâzım Hikmet’in ailesine sonsuz derinlikteki içten üzüntülerimi ifade etmeme izin verin. Çağımızın büyük insanı ve büyük sanatçısının hatırası önünde başımı eğmeme izin verin.

Sarıtaş [O dönemde Bulgaristan’da bulunan TKP üyesi Hüseyin Sarıtaş olabilir]