Nevruzunuz kutlu olsun

Geçen yıllarda haftalarca Nevruzu yazmıştım. O yazılarımdan bir derleme yapayım sizlere... Yapayım ki; Anadolu insanının yaşam anlayışının ve doğa sevgisinin törenlerle dile getirildiği, bizi biz yapan değerleri yansıtan bu bayramları gelecek kuşaklara aktarabilelim. Aktaralım ki; bizi öz kültürümüzden koparıp, yobaz Arap - Emevi kültürünü dayatanlara inat, Türklerin sevgi dolu, birlik, beraberlik ve barışı temsil eden Nevruz kültürünü yaşatalım.

Nevruz, baharın gelişinin bir müjdecisi ve yeni yılın başlangıcıdır. Şamanlardan başlayarak on binlerce yıldır tüm Türklerin kutladıkları çok önemli bir bayramdır. Hemen tüm Türk milletlerinde Nevruz -aralarında gün farkı olsa da- mart ayının yirmisi civarında kutlanır. Bugünlerde coşkulu törenler düzenlenir, özel yemekler pişirilir, oyunlar oynanır, maniler söylenir, halaylar çekilir, ateşler yakılır... Yeni yıla nasıl başlanırsa, tüm yılın öyle geçeceğine inanılır.

Nevruz; Altaylar’da “Cılgayak Bayramı”, Azerbaycan’da “Novruz,” Doğu Türkistan’da “Yeni Gün, Baş Bahar”, Kazakistan’da “Navruz”, Kazanlar’da “Ergenekon Bayramı” Kırgızistan’da “Noruz”, Nogaylar’da “Saban Toy”, Özbekistan’da “Nevroz”, Tatarlar’da “Nevruz”, Türkmenler’de “Teze Yıl”, Uygurlar’da “Yeni Gün”, Kırım’da “Navrez”, Batı Trakya’da “Mevris”, Makedonya ve Kosova’da “Sultanı Navrız”, Gagauzlar’da “İlkyaz”, Saha’da “Isıakh”, Anadolu’da ise “Yılsırtı”, “Gün Dönümü”, “Yeni Gün”, “Sultanı Nevruz”, “Mart Dokuzu” ve “Mart Bozumu” gibi farklı adlarla anılmaktadır.

NEVRUZ KUTLAMALARI

Her milletin kendine has bir “Nevruz kültü” vardır. İşte size bazı örnekler:
Özbekistan’da Nevruz törenleri neredeyse bir hafta sürer. Halk birbirlerinin çadırlarını ziyaret eder, bayramını kutlar. Bu ziyaretlerde “Aş,” adı verilen pilav ikram edilir.
Tacikistan’da, Nevruzda “Ş,S” harfleri ile başlayan yedi yiyecek yenilir. Bunlardaki süt ruhun temizliğini, şeker serinlik ve dinginliğini, diğer yiyecekler ise yaşama sevincini temsil eder.
Afganistan’da ve Türkmenistan’da Nevruz günü herkes en yeni elbiselerini giyer, dargınlar barıştırılır, kabir ve akraba ziyaretleri yapılır.
Azerbaycan’da Nevruzda özellikle kabirler ziyaret edilir. Bu ziyaretlerde fakirlere helva ve pilav dağıtılır. Mutlaka semeni göğertilir, yani tohum çimlendirilir ve her yere asılır.
Kırgızistan’da Nevruzda “Nouruz Köcö” denilen, darı yarması veya bulgur ile tirite benzer özel bir yemek yapılır ve konuklara ikram edilir.
Kazakistan’da da Nevruzda “Köcö aşı” pişirilir. O gün evler baştan başa temizlenir, yeni elbiseler giyilir, çadırlar kurulup sofralar açılır. Bir de kil kaplar ev duvarlarına atılıp, parçalanır.
Altaylar’da ise Nevruz kırlarda kutlanır. Bir önceki yıldan toplanarak saklanmış “kandıklar” ve onların “sargay” adı verilen köklerinden çeşitli yiyecekler hazırlanır. Bal katılmış yoğurt, kurutulmuş etler yenir. Güneş kırlara vurmaya başladığı zaman, dört tahılın üzerine arçın bırakılır ve ateşle bu arçınlar alaslanır. Akşama doğru evlere dönülürken, hep bir ağızdan maniler söylenir.
Haydi, Nevruz kutlamaya, rastgele!