Sanat eserinin pasaportu: EPİVERON

Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği, haftasonu düzenlediği toplantıyla EPİVERON ( Eser Piyasaya Veriliş Onayı) ismi belgeyi, kamuoyunun dikkatine sundu.

EPİVERON, eserin ilk elden çıkış anından itibaren, eserin çalıntı veya sahte olmadığını kanıtlayan, eser her el değiştirdiğinde kaydını üzerine geçiren, eser bir yere gittiğinde kimin sorumlu olduğunun ve ne zaman sahibine döneceğinin kaydını tutan, eserin satış veya telif hakları ayrıysa, bunları netleştiren bir belge. Belgeye ilişkin merak edilenleri, UPSD Başkanı Bedri Baykam, sanatçı Bubi Hayon ve Ekrem Kahraman’a sorduk.
■ EPİVERON nedir? Bu belge hangi şartlarda geçerli?
Bedri Baykam: Eser Piyasaya Veriliş Onayı, kelimelerinin başlangıç harflerinden oluşuyor. Bu bir çıkış yolu önerisi. Dolaşımda olan her eserin bir kimliğe, pasaporta ihtiyacı var. Eser kayboldu denmesi veya değerini düşürmek gibi yollarla o sanat eserine zarar verilmemesi için bu belge üretildi. Sadece müzayedeler için değil, aynı zamanda konsinye bırakılan eserler, dolaşımda olan eserler için de geçerli.
■ Sanatçıların en büyük sorunu müzayedeler. Bu, sanatçının kendisini müzayedelerden koruması adına bir belge diyebilir miyiz?
Bedri Baykam: Müzayedeler, o andaki topluluk içinde kaç lira vermek isteyen varsa, o eserin sanki piyasa rayiç bedeli oymuş gibi bir hava yaratıyorlar. Sanatçının eseri rayiç bedelin altında müzayedeye girerse, bu sadece sanatçıya zarar vermez. Sanatçı, eseri satan, sattıran ve Türk sanatı kaybediyor. Büyük güvensizlikler yaratıyor. Herkese zararı olan bir duruma son diyecek bir belge. Koleksiyonere diyoruz ki, müzayedelerden, EPİVERON’u olmayan sanat eseri almayın.

‘ETİK VE MANEVİ BASKIYLA...’
■ Bu bir yasal gereklilik mi?
Bedri Baykam: Henüz değil ama etik ve manevi baskıyla, koleksiyonerlere bu bilinci basın ve sosyal medya yoluyla duyuracağız.
■ Sanatçılar, EPİVERON’a nasıl ulaşacak? Geçerliliği için ne dersiniz?
Bedri Baykam: Belgeyi, UPSD web sayfasından indirebilirler. Kiminle karşılıklı imzalarlarsa, o anda geçerliği başlayacak.
■ Geçmişe dönük olarak da, sanatçılar faydalanabilir mi?
Bedri Baykam: 2019 bir milat ama eski konsinyeler için de bu belgeden, karşılıklı ve dürüstçe iş yapan herkes faydalanabilir.

HAKLAR İHLAL EDİLİYOR TARAFLAR CİDDİYE ALINMIYOR

■ EPİVERON sanatçının haklarını koruyabilecek mi sizce?
Ekrem Kahraman: 1995’te UPSD yönetim kurulundaydım. O zaman galericilerin karşısına beni sanatçı temsilcisi olarak çıkardılar ve galericiler beni tehdit etti. Çünkü bazı sanatçıların önününe önemli bağlayıcı kararlar dayatmışlardı. Bir tasarı hazırladım. Galericiler buna karşı çıkmıştı. Görüyorum ki hâlâ galericiler de, biz de aynı pozisyondayız. Bugün Türkiye öyle bir sürece giriyor kisbbu bağlantıyı yapmadan olmaz. Başlangıçta ciddiye almadım, sonra ilgili arkadaşlarıma, bunun çok önemli bir girişim olduğunu söyledim. Haklar ihlal ediliyor, taraflar ciddiye alınmıyor. İşçi, sendika, patron ilişkisinde de böyle, siyasi ortamda da böyle.
n Toplantıda çok fazla galerici yok. Bu, onların da sorunu değil mi?
Ekrem Kahraman: Galericilerin çoğu, kendi hukuklarını, sistemlerini savunan bir niyete ve bakış açısına sahip değiller ne yazık ki. Bu sefer en azından galericiler tehdit etmmiyor, doğrusunuz diyorlar. Bu da önemli bir zemindir.

FAYDALI OLACAK

■ Yıllardır müzyadelere karşı duruşunuzla bİlİnİyorsunuz. EPİVERON üzerine ne söylemek istersiniz?
Bubi Hayon: Bu konuda yaklaşık 10 yıldır çalışıyorum. Daha önce özellikle iki satış arasında, yani sanatçının ilk sattığından sonra, satın alanın bir daha piyasada bu eseri satması arasındaki fark üzerinden sanatçının, vefat ettiyse de mirasçılarının kanunla belirlenmiş hakkı için epey mücadele ettim. Bu toplantının sanatçılara, koleksiyonerlere ve özellikle de aracılara çok faydalı olacağına inanıyorum.